ANGIELSKI STEFAN ZYGMUNT, rektor Akademii Medycznej w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
STEFAN ZYGMUNT ANGIELSKI (6 I 1929 Luboml (Wołyń, obecnie Ukraina) – 22 IV 2022 Gdańsk), lekarz, rektor Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Syn Juliana (ur. 6 VIII 1899), funkcjonariusza polskiej policji państwowej (starszy posterunkowy), aresztowanego w nocy z 9 na 10 X 1939 (wcześniej zbiegł z kolumny jenieckiej), zamordowanego w 1940 przez NKWD w Bykowni koło Kijowa, i Olgi (22 II 1908 – 5 III 1982 Gdańsk), córki Stefana i Justyny Dyczko. 13 IV 1940 z rodziną wywieziony do Kazachstanu, do Woroszyłowskiego Miaso-sowchozu. Po odmowie przez matkę przyjęcia obywatelstwa rosyjskiego i skazaniu ją na więzienie (pracowała w kopalni w Karagandzie), dwa lata przebywał w sierocińcach. Powrócił do Polski w 1946, maturę uzyskał w Kielcach w 1949, w liceum dla pracujących.
W latach 1949-1954 studiował na Wydziale Lekarskim AMG w Gdańsku. Od 1952 do 1958 młodszy asystent i asystent w Katedrze Chemii Fizjologicznej AMG, od 1958 doktor. W latach 1958–1964 adiunkt w Pracowni Patobiochemii Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN, 1960–1961 przebywał na stypendium Fundacji Rockefellera w Columbia University USA. Od 1963 doktor habilitowany (docent), od grudnia tego roku kierownik zorganizowanej przez siebie Pracowni Biochemii Klinicznej. Od 5 V 1964 także kierownik powierzonego mu przez Eugeniusza Anisimowicza Laboratorium Centralnego Państwowego Szpitala Klinicznego Nr 1, dzięki czemu powstał pionierski w Polsce zalążek Ośrodka Naukowo-Badawczego AMG, scalającego nauki podstawowe z praktyką kliniczną, przekształconego w Katedrę Biochemii Klinicznej AMG, którą kierował do 1999. Od 1973 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1 V 1981 profesor zwyczajny. W latach 1970–1975 dyrektor Instytutu Patologii AMG, w 1975–1978 prorektor do spraw nauki AMG, 1990–1993 rektor AMG. Od 1999, po przejścia na emeryturę, kierownik Zespołu Nefrologii Komórkowej i Molekularnej Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej Polskiej Akademii Nauk (PAN) i AMG. Od 2007 rektor Wyższej Szkoły Zarządzania (Powiślańskiej Szkoły Wyższej) w Kwidzynie, wykładał biochemię i diagnostykę laboratoryjną na Wydziale Nauk o Zdrowiu.
W latach 1967–1982 wojewódzki konsultant do spraw diagnostyki laboratoryjnej, 1975–1978 ekspert do spraw genetyki człowieka WHO. Visiting profesor w Washington University Seattle, Mayo Clinic Rochester (USA), Uniwersytecie w Bazylei (Szwajcaria), Klinice Nefrologii w Würzburgu (Niemcy) i Zakładzie Chemii Klinicznej w Kopenhadze oraz Århus (Dania).
Specjalista w zakresie biochemii klinicznej i patobiochemii nerek. Jego prace dotyczą biochemicznych i bioenergetycznych aspektów funkcji nerek; transportu biologicznego aminokwasów, fosforanów, wapnia i nukleozydów; metabolicznej i hormonalnej regulacji filtracji kłębuszkowej między innymi w cukrzycy; neurotoksyczności; gospodarki elektrolitowo-wodnej i kwasowo-zasadowej oraz analityki medycznej.
Od 1989 członek korespondent, od 2002 członek rzeczywisty PAN, członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności (od 2005), także Ukraińskiej Akademii Nauk (od 1998) i Europejskiej Akademii Nauki i Sztuki (od 1989). W latach 1973–1975 drugi, a w 1975–1979 pierwszy zastępca sekretarza generalnego Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. W latach 1980–1991 członek Zarządu Międzynarodowego Towarzystwa Nefrologicznego, w 1976–1979 prezes Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej, od 1995 członek honorowy Amerykańskiego Towarzystwa Fizjologicznego i Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego. W 1989 członek założyciel oddziału gdańskiego Związku Sybiraków, 1992–2002 jego prezes. W 1992 założyciel Funduszu „Stypendium Sybirackie”, umożliwiające osobom pochodzenia polskiego ze Wschodu podjęcie studiów na gdańskich uczelniach. Zaangażowany w umożliwienie powrotu z Syberii i Kazachstanu do Polski potomków deportowanych (kilkadziesiąt osób, głównie lekarzy i inżynierów). W 1991 inicjator powołania miesięcznika „Gazeta AMG”. Opublikował m.in. prace Biochemia kliniczna w praktyce lekarskiej (1983), Nadciśnienie tętnicze (2004), Nefrologia (2004).
Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1974) i Oficerskim (1997) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1997), Medalem 30-lecia (1975), 40-lecia (1985) i 50-lecia (1995) Akademii Medycznej w Gdańsku, Medalem „Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku” (1978), Medalem Polskiego Towarzystwa Hematologów i Transplantologów, Distinguished Medal Kidney Foundation (USA, 1994), Medalem 1000-lecia Gdańska (1998), Medalem Polskiego Towarzystwa Hematologów i Transfuzjologów (2003), Medalem „Gloria Medicinae” Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (2008), odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1973), laureat Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza (1990; nagrody miasta Gdańska). Od 2020 doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego.
Żonaty był z Urszulą z domu Kurasz (29 I 1933 – 22 XI 2020 Gdańsk), ojciec Eweliny, Marii, Anny i Jadwigi. Pochowany na cmentarzu Srebrzysko.
