ANTOSZ MARIAN JÓZEF, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
MARIAN JÓZEF ANTOSZ (1 II 1904 Sambor, w obwodzie lwowskim (obecnie Ukraina) – 12 VI 1996 Gdańsk) chemik, profesor Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Syn urzędnika pocztowego Jana i Anieli z domu Mroczyńskiej, gospodyni domowej. Brat Janiny nauczycielki, Ludwiki urzędniczki, Kazimierza urzędnika (zginął w KL Auschwitz) i Stanisława urzędnika pocztowego. Uczył się od 1910 w szkole powszechnej w Samborze i w Gimnazjum Realnym w Tarnobrzegu. W 1920, zatajając wiek (miał wówczas 16 lat), zaciągnął się do Wojska Polskiego i brał udział w walkach z Armią Czerwoną. W wojsku (w stopniu szeregowca) do 1921, rok później zdał egzamin dojrzałości i do 1927 studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej (PL).
Jeszcze w trakcie studiów podjął pracę w Katedrze Chemii Rolniczej i Gleboznawstwa Wydziału Rolno-Leśnego PL, do 1929 pracował na stanowisku starszego asystenta. W latach 1929–1930 był kierownikiem Zakładu Badania Masła Eksportowego w Krakowie, w 1931–1932 pracował w Naukowej Organizacji Przemysłu Gorzelniczego Lwów. Od 1933 do 1936 był zatrudniony w Państwowym Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach oraz w Komisji Współpracy w Doświadczalnictwie na stanowisku starszego asystenta. Od 1936 starszy asystent w Katedrze Chemii Ogólnej Uniwersytetu Warszawskiego.
Podczas II wojny światowej pracował w firmie "Lwowski Dezynfektor", w latach 1940–1941 zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Budowlanym na stanowisku cieśli oraz lutownika. Następnie pracował między innymi w Hurtowni Farmaceutycznej, był pracownikiem Teatru-Opery i Pocztowej Służby Łączności. W 1944 z obawy przed aresztowaniem przez NKWD uciekł z Lwowa do Jarosławia. Mimo to aresztowany, wywieziony został do obozu pracy Borowicze (obwód nowogrodzki), następnie do podobozu Jogła. W obozach pracy spędził dwa lata.
W 1946 zwolniony, do 1947 zatrudniony był w Instytucie Naukowym Włókna Syntetycznego w Jeleniej Górze na stanowisku kierownika działu polimeryzacji doświadczalnej. W latach 1947–1948 pracował w Naukowym Instytucie Włókiennictwa w Łodzi. Pełnił też funkcję członka Komisji Polsko-Czechosłowackiej, która zajmowała się ustalaniem zasad współpracy przemysłowej i naukowej w zakresie włókiennictwa obu krajów. W 1948 został konsultantem Komisji dla Tworzyw Plastycznych, powołanej przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu.
W Gdańsku od 1948, adiunkt w Zakładzie Chemii Fizycznej Politechniki Gdańskiej i kierownik biblioteki w Katedrze Chemii Fizycznej. W 1951, na podstawie rozprawy Termodynamika pęcznienia celulozy (promotor Stefan Minc) doktor inżynier w zakresie chemii. Od 11 XI 1953 kierownik Zakładu Chemii Ogólnej AMG (al. Zwycięstwa 41/42). Od 1954 docent, od 1964 profesor nadzwyczajny (tytularny). W 1967 był członkiem Rady Oddziału Stomatologicznego Wydziału Lekarskiego AMG. 31 VIII 1972 zrezygnował z kierowania Zakładem Chemii Ogólnej i z prowadzenia zajęć ze studentami na rzecz pracy naukowej, zatrudniony był w AMG na stanowisku profesora kontraktowego. Od 30 IX 1974 na emeryturze.
Zajmował się badaniem związków wielkocząsteczkowych z grupy poliuronidów. Badał pektyny, alginiany, syntezował nowe żywice epoksydowe oraz nowe związki fosforoorganiczne. Interesował się również syntezą nowych sulfonamidów o działaniu przeciwcukrzycowym. Autor między innymi Opracowanie metody i technologii otrzymywania 2-(N-p-aminobenzenosulfonylo)-aminopirymidyny w skali laboratoryjnej (wspólnie ze Zdzisławem Brzozowskim, Jerzym Naclem, Haliną Kawałek i Zbigniewem Wypychem, Gdańsk, 1967), Ćwiczenia z chemii ogólnej. Skrypt dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego i Oddziału Stomatologicznego Akademii Medycznej w Gdańsku (Gdańsk, 1970). Interesował się związkami filozofii Wschodu z mechaniką kwantową.
Był członkiem Głównego Instytutu Włókiennictwa, Polskiego Towarzystwa Chemicznego (oddział gdański), Polskiego Towarzystwa Przyrodników imienia Mikołaja Kopernika (oddział gdański), Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (w latach 1965–1967 był sekretarzem generalnym), Zarządu Akademickiego Klubu Sportowego w Gdańsku. Należał do związków zawodowych: Metalowców w Jeleniej Górze (1946 –1947), Włókniarzy w Łodzi (1947–1948), Związku Nauczycielstwa Polskiego w Gdańsku (1948–1953) oraz Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia (od 1953).
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1958), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973), Medalami 30-lecia (1975), 40-lecia (1985) i 50-lecia (1995) AMG. Kawaler, pochowany 18 VI 1996 w Toruniu na cmentarzu świętego Jerzego.
Bibliografia:
Kamiński Zbigniew, Nacel Jerzy, Antosz Marian Józef (1904-1996), w: Ludzie Akademii Medycznej w Gdańsku, t. 5, red. Zbigniew Machaliński, Gdańsk 2007, s. 3-13.
Kronika, t. 2–6, 1972–1976; 16, 1986, opracował Eugeniusz Sieńkowski; t. 26, 1996, opracowali Zbigniew Machaliński i Zbigniew Kamiński, „Annales Academiae Medicae Gedanensis”.
Sieńkowski Eugeniusz, Dzieje Akademii Medycznej w Gdańsku (1945-1995), Gdańsk 1995, s. 54, 193.
Wypych Zbigniew, Marian Antosz (1902-1996) profesor nadzwyczajny, kierownik Katedry i Zakładu Chemii Ogólnej AM w Gdańsku w latach 1953-1974, „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, t. 27, 1997, s. 281-282.
Zawistowski Stanisław, Baran Czesław, Wydawnictwa skryptowe Akademii Medycznej w Gdańsku w latach 1968-1979, „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, t. 6, 1976, s. 386.
