APOTEOZA GDAŃSKA
| < Poprzednie | Następne > |
„APOTEOZA GDAŃSKA” (zwana również Apoteozą łączności Gdańska z Polską lub Apoteozą handlu gdańskiego), owalny obraz Isaaka van den Blocka z 1608, stanowiący centralną część dekoracyjnego plafonu w Wielkiej Sali Rady Ratusza Głównego Miasta. Jedno z najbardziej znanych dzieł sztuki nowożytnego Gdańska.
Dzieło nawiązuje do podobnych obrazów jak Apoteoza tronującej Wenecji Paola Veronese oraz malowideł Stephena Harrisona.
Przedstawia idealistyczną wizję Gdańska jako miasta doskonałego, wybranego przez Boga, który gwarantuje mu pomyślny rozwój i dobrobyt, czyniąc to za pośrednictwem Rady Miejskiej (symbolicznie przedstawionej w postaci łuku triumfalnego rozpiętego między ziemią, morzem a niebem). Dwie kolumny łuku: Mądrość i Sprawiedliwość, główne symbole Rady, tworzą jej jaspisowy fundament.
Na szczycie wiernie oddano panoramę Gdańska; z chmur wyłania się ręka Boża, która w geście opieki obejmuje wieżę ratusza. Ponad przedstawieniem umieszczono hebrajski napis oznaczający Jahwe. Niżej znajduje się łacińska sentencja mówiąca o tym, że miasto znajduje się pod skrzydłami Boskiej opieki. Tęcza rozumiana jest tu jako znak przymierza pomiędzy Bogiem a ziemią, ponad nią napis Coelesti iungimur arcu (Złączeni niebiańskim łukiem). W świetle arkady ukazano aleję wiodącą ku morzu, wyobrażenie raju, złożoną z dwóch rzędów drzew o symetrycznych konarach i uwypuklonych korzeniach; między drzewami widnieje fontanna. Aleja prowadzi do okrętu, centralnego punktu malowidła. Przejście do żeglugi otwiera dalsze perspektywy na drogach świata i dostęp do źródeł bogactwa. Poniżej symbolicznie przedstawiono Wisłę, płynącą zakolem od gór aż do Morza Bałtyckiego, na rzece przedstawiono liczne statki transportujące towary z głębi Rzeczypospolitej do Gdańska, skąd trafiały na okrętach do innych portów europejskich. Centralny obraz jest symbolem zjednoczenia wszystkich głównych sił, które dają miastu życie: ziemi, morza i nieba.
Dominantę dolnej strefy stanowi wyobrażenie Dworu Artusa, z elewacją, którą otrzymał w 1552. Na tle Dworu Artusa ukazano sceny z życia codziennego Gdańska w początkach XVII wieku. Wśród mieszkańców miasta w rodzimych strojach i przyjezdnych prowadzących handlowe pertraktacje odnaleźć można rzymskiego boga handlu Merkurego, który jest gwarantem udanych transakcji. Nieco wyżej znajduje się wymowna scena: gdański kupiec podający dłoń polskiemu szlachcicowi na znak porozumienia. W tle artysta ukazał mieszczki w bogatych, paradnych strojach, handlarzy ulicznych prezentujących swoje towary, muzykantów oraz wypoczywających wiślanych flisaków. W przeciwieństwie do dominującej, ideowej górnej partii obrazu dolna ukazuje realną przestrzeń miejską, stając się cennym źródłem wiedzy na temat życia miejskiego Gdańska tamtych czasów. Miasto zapłaciło za obraz 2645 talarów płatnych w ciągu dwóch lat.
