BAR FRANCISZEK, sędzia
| < Poprzednie | Następne > |
FRANCISZEK BAR (13 XII 1898 Wyłkowyszki, gubernia suwalska (obecnie Vilkaviškis (Litwa)) – 9 X 1982 Gdynia), sędzia, pierwszy prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Syn Stanisławy z Jacynów (1868–1941) oraz Kazimierza Rocha Bara (1862–1925), absolwenta studiów prawniczych Uniwersytetu Warszawskiego, sekretarza sądu w Suwałkach i rejenta w Wyłkowyszkach. Do wybuchu I wojny światowej uczył się w Polskiej Szkole Handlowej w Suwałkach. W czasie I wojny światowej wraz z rodziną został ewakuowany do Moskwy, gdzie w 1917 zdał egzamin maturalny w Polskiej Szkole Realnej Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego. Od czerwca do grudnia 1917 służył jako ochotnik w armii rosyjskiej (w brygadzie artylerii ciężkiej). Od grudnia 1917 do lipca 1919 jako podchorąży uczestniczył w walkach I Polskiego Korpusu Wschodniego. Od listopada 1918 służył w armii polskiej, w 8. Pułku Artylerii Polowej; brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej w 1920. Zdemobilizowany w 1921, w czerwcu 1925 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. W lipcu tego roku rozpoczął aplikację sądową w okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie, w 1927 złożył egzamin sądowy. W październiku 1927 rozpoczął pracę jako zastępca sędziego pokoju i sędziego śledczego w Sądzie Okręgowym w Warszawie. W kwietniu 1928 objął funkcję sędziego pokoju w Sierpcu. W 1929 został sędzią grodzkim w Warszawie, w kwietniu 1934 sędzią tamtejszego Sądu Okręgowego. Od 7 XI 1938 do 5 IX 1939 był sędzią Sądu Apelacyjnego w Warszawie.
W okresie II wojny światowej pracował jako sekwestrator sądowy oraz kontroler społeczny w warszawskim Inspektoracie Wydziału Opieki i Zdrowia Zarządu Miejskiego. W konspiracji pełnił funkcję zastępcy dyrektora Departamentu Sprawiedliwości Delegatury Rządu Rzeczypospolitej Polskiej (RP) na Kraj. Po upadku powstania warszawskiego w 1944 trafił do obozu przejściowego w Spellen (Dolna Nadrenia), skąd udało mu się zbiec; ukrywał się w Zakopanem. W marcu 1945 rozpoczął pracę w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie (z siedzibą w Łodzi).
26 VII 1945 objął stanowisko pełniącego obowiązki prezesa tworzącego się Sądu Apelacyjnego w Gdańsku (właściwego dla sądów okręgowych w Gdańsku, Gdyni, Słupsku, Stargardzie Szczecińskim, Elblągu, Koszalinie i Szczecinie). Formalnie na prezesa Sądu Apelacyjnego został powołany przez prezydenta RP 30 IV 1947 „z ważnością od dnia 20 lipca 1945 r.”. Na stanowisku tym pozostawał do 26 IX 1949, kiedy to został sędzią Sądu Najwyższego, delegowanym zarazem do pełnienia obowiązków sędziego Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. W wyniku reformy sądowej, przystosowującej strukturę wymiaru sprawiedliwości do podziału administracyjnego kraju, 1 I 1951 roku delegowano go na stanowisko sędziego Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku. W październiku 1951 objął stanowisko sędziego Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku, po czym z przyczyn politycznych (ze względu na dawną współpracę z Delegaturą Rządu RP na Kraj) został przeniesiony we wrześniu 1954 w stan spoczynku.
Po odejściu z wymiaru sprawiedliwości podjął 6 X 1954 pracę jako adwokat w Zespole Adwokackim nr 2 w Gdańsku, następnie od 27 I 1957 w Zespole Adwokackim nr 11 z siedzibą przy ul. Hucisko 1, od 1 IV 1972 w Domu Adwokata przy ul. Chlebnickiej 48/51 (zob. adwokatura). W trakcie pracy w zawodzie adwokata (do 30 IV 1976) bronił między innymi w procesach politycznych marca 1968. Działał także w strukturach samorządu adwokackiego, pełniąc w latach 1970–1973 funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Okręgowej Rady Adwokackiej. Był kapitanem jachtingu, według wykazu Polskiego Związku Żeglarskiego z 30 III 1948 posiadał uprawnienia do samodzielnego prowadzenia morskich jachtów żaglowych i oraz szkolenia w zakresie tego stopnia, od 12 I 1980 był członkiem honorowym Polskiego Związku Żeglarskiego. Od 23 I 1948 należał do Stronnictwa Demokratycznego.
Został odznaczony m.in. Krzyżem św. Jerzego (1918, w trakcie służby w armii rosyjskiej), Krzyżem Walecznych (1921, za udział w wojnie polsko-rosyjskiej w 1920) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972).
Od 1945 był żonaty z Izabellą ze Stypułkowskich (7 XI 1907 – 20 IV 1992), primo voto Rotkiel; ojciec Doroty, żony Jacka Starościaka. Pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie.
Bibliografia:
Szpoper Dariusz, Franciszek Bar – pierwszy prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Szkic do historii wymiaru sprawiedliwości w Polsce po 1945 r., „Studia Prawnoustrojowe”, t. 26, 2014, s. 291-306.
