BASZTA NOWA
| < Poprzednie | Następne > |
BASZTA NOWA (Neuer Turm), w południowo-zachodnim narożniku Starego Przedmieścia, przy obecnym parkingu kubaturowym przy ul. Okopowej, od strony ul. Nowe Podwale Grodzkie i ul. Augustyńskiego. Wzniesiona w linii murowanych obwarowań Starego Przedmieścia (od południa tworzyła ją z Bramą Nową, Basztą Białą przy obecnej ul Rzeźnickiej, przez Basztę Pośrednią (Mittelturm, niekiedy utożsamianą z Basztą Białą) do Baszty pod Zrębem. Materiał do jej budowy pozyskano z rozbiórki przez gdańszczan w 1414 dworu biskupów włocławskich (kościelnych zwierzchników Gdańska) na Biskupiej Górce, stąd inna jej nazwa: Bischofsturm (Baszta Biskupia). Wzmiankowana ogólnie w okresie oblężenie Gdańska w 1433 przez husytów z 1433 (jako jedna z dwóch baszt – obok Baszty Za Mnichami (Franciszkańskiej w zachodni ciągu fortyfikacji), z których można było prowadzić ostrzał w kierunku mostu nad Kanałem Raduni w Schwarzes Meer ( Czarne Morze), po raz pierwszy z nazwy w 1437. Z uwagi na położenie w narożniku zbiegających się od zachodu i południa fortyfikacji miała formę cylindryczną, o średnicy 12 m, grubość murów w dolnej partii wynosiła 4 m.
Od połowy lat 30. XVI wieku funkcjonowała w ramach wzniesionego wału obronnego, który zastąpił fortyfikacje murowane. W 1537, celu wzmocnienia obronności, usypano wokół niej tzw. Rondel Przedmiejski (półokrągły, w kształcie ściętego stożka, z otworami strzelniczymi na szczycie, na dole z dwoma drewnianymi tzw. kojcami dla obrony wzmacniającej palisady). W początkach XVII wieku Rondel wzmocniono od strony północnej półbastionem. Samą basztę wieńczyły hurdycje na najwyższym piętrze i stromy dach, po usypaniu rondela pełniła rolę magazynu, m.in. prochowego. W 1603 ukończono przebudowę Rondela Przedmiejskiego do formy bastiony, noszącego od tej pory nazwę Berg (Góra). Baszta funkcjonowała do 1643, została częściowo rozebrana, częściowo zasypana z chwilą modernizacji bastionu Berg, od tego czasu zwanego bastionem Wiebego na cześć Adama Wiebego i jego wynalazku, kolejki do transportu ziemi z Biskupiej Górki na potrzeby tej modernizacji. Materiał z rozbiórki baszty posłużył m.in. do budowy Malej Zbrojowni.
Relikty baszty (i bastionu Wiebiego) odsłonięto podczas prac prowadzonych od 2018 przy budowie wiaduktu Biskupia Górka. Decyzja władz Gdańska o ich zachowaniu i wyeksponowaniu wymusiła m.in. przeprojektowanie układu drogowego, np. z uwagi na pozostałości po baszcie przesunięcie pierwotnie planowanego przebiegu ul. Nowe Podwale Grodzkie i skierowanie tej ulicy bliżej zabudowań dawnego Gimnazjum Polskiego.
