BERNSTEIN AARON, dziennikarz, literat
| < Poprzednie | Następne > |
AARON (DAVID) BERNSTEIN (6 IV 1812 Gdańsk – 12 II 1884 Berlin), pseudonim A. Rebenstein, dziennikarz, literat, badacz, jeden z twórców judaizmu reformowanego i jego gminy w Berlinie. Pochodził z gdańskiej rodziny niemiecko-żydowskiej, był synem rabina. W domu otrzymał gruntowne wychowanie talmudyczne, lecz żadnego wykształcenia. Jako dwudziestolatek wyjechał do Berlina, samouk, opanował język i literaturę niemiecką, a także kilka nauk przyrodniczych. Utrzymywał się ze sprzedaży antykwarycznej książek. Karierę literacką rozpoczął w 1834 głośnym przekładem biblijnej Pieśni nad pieśniami.
Uczestniczył w rewolucji 1848, był współzałożycielem liberalnej żydowskiej gminy reformowanej i redaktorem naczelnym związanego z nią miesięcznika „Reform-Zeitung”. W 1849 z Franzem Dunckerem (4 VI 1822 Berlin – 18 VI 1888 Berlin) założył gazetę „Urwähler-Zeitung”, w której pod pseudonimem A. Rebenstein postulował ultra-demokratyczne reformy polityczne. Naraził się tym władzom, które wiosną 1853 zamknęły gazetę, skazując go na cztery miesiące więzienia. Po jego opuszczeniu, jeszcze w tym samym roku, nawiązał współpracował – jako autor tzw. wstępniaków – z „Vossische Zeitung”, będącej kontynuacją poprzedniej gazety, prowadzonej już wyłącznie przez Franza Dunckera; jego artykuły polityczne i popularnonaukowe ukazywały się tam ponad 30 lat, zaś sama gazeta stał się na początku lat 60-tych XIX wieku jedną z najpoczytniejszych w Berlinie.
Wydał między innymi Novellen und Lebensbilder (1840), w których przedstawił życie Gdańska, jego różnych środowisk; w 1860 nowele Vögele der Maggid i Mendel Gibbor, które przyniosły obrazy z życia Żydów w Niemczech (wznowione w 1934 i 1935); w 1883-1884 trzytomowy zbiór politycznych esejów o rewolucji 1848 Revolutions- und Reaktionsgeschichte Preussens und Deutschlands von den Märztagen bis zur neuesten Zeit.
Prowadził eksperymenty naukowe, w 1855 przedstawił rozważania o czasie, przestrzeni i prędkości światła, wspólnie z Chaimem Słonimskim (10 III 1810 Białystok – 15 V 1904 Warszawa) wynalazł w 1856 telegrafię wielokrotną, której pomysł odkupiła Poczta Pruska, a w tym samym jeszcze roku ulepszył brytyjski fizyk William Thomson (Lord Kelvin) (1824–1907). Szczególną popularnością cieszyły się wydane w latach 1853–1856 (21 tomów) Aus dem Reiche der Naturwissenschaft (wznowione w 1880 jako Naturwissenschaftliche Volksbücher (Książki dla ludu o naukach przyrodniczych)). Między innymi wywarły one duży wpływ na intelektualny rozwój Alberta Einsteina, który napisał przedmowę do ich wznowienia w 1923, zdradzając ich inspirację do jego szczególnej teorii względności.
27 III 1861 został przyjęty do charytatywnej organizacji żydowskiej Towarzystwo Przyjaciół. W 1876 Uniwersytet w Tybindze (Tübingen) nadał mu tytuł doktora filozofii. Pochowany na żydowskim cmentarzu przy Schönhauser Allee w Berlinie-Prenzlauer Berg (grób niezachowany).
Najstarszym z siedmiorga jego dzieci był Julius (18 XII 1839 Berlin – 6 II 1917 Halle (Saale)), w 1862 absolwent psychologii na Uniwersytecie Wrocławskim, od 1872 profesor Uniwersytetu im. Fryderyka III w Halle, od 1881 dyrektor stworzonego przez siebie Instytutu Psychologii (obecnie jego imienia) i tajny radca medyczny, od 1911 członek-korespondent Académie des sciences de l’Institut de France (Francuskiej Akademii Nauk) w Paryżu, twórca „hipotezy Juliusa Bernsteina” (1868) i „Membrantheorie (teoria potencjału błonowego)” (1902). Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych Niemiec jego imieniem nazwało utworzoną w 2004 ogólnokrajową badawczą komputerową sieć neuronową (Nationale Bernstein Netzwerk Computational Neuroscience (NNCN)).
