BRÈGY WIKTOR, śpiewak, reżyser
| < Poprzednie | Następne > |
(z prawej), 1934
WIKTOR (VICTOR) BRÈGY (3 IX 1903 Kijów – 19 V 1976 Warszawa), śpiewak, reżyser, kierownik Studia Operowego Polskiej Filharmonii Bałtyckiej (Opera Bałtycka) w Gdańsku. Posiadał obywatelstwo francuskie, od 1964 polskie. Syn pracującego w Rosji francuskiego inżyniera Léona Eugène’a Brègy (1878–1927) i Greczynki, Aleksandry z domu Diamandidi. Brat Eugeniusza (1900 – 1944 w powstaniu warszawskim). Po rozwodzie rodziców w 1906 z matką i jej nowym mężem, oficerem rosyjskim, zamieszkał we Władywostoku, brat pozostał z ojcem i jego drugą żoną, Heleną (1884–1954). Po kilku latach wędrówek po garnizonach Syberii i Mandżurii z matką i ojczymem powrócił do Kijowa. Uczęszczał do VII Gimnazjum Klasycznego i stawiał pierwsze kroki koncertowe, śpiewając do akompaniamentu kolegi z klasy, później światowej sławy pianisty Włodzimierza Horowitza.
Po ucieczce w noc sylwestrową 1919 z Kijowa, w styczniu 1920 znalazł się z rodziną w Warszawie. W 1923 ukończył maturą Gimnazjum im. Lelewela, w latach 1923–1925 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Szkole Muzycznej im. Karłowicza. Głos kształcił pod kierunkiem Adeli Comte-Wilgockiej oraz – po odbyciu w latach 1925–1927 służby wojskowej w armii francuskiej – u Marii Łubkowskiej. We wrześniu 1927 wystąpił jako Jontek w Halce w Ruchomym Teatrze dla Żołnierzy i Ludu. 29 IV 1928 zadebiutował w Teatrze Wielkim w Warszawie rolą Królewicza w Syrenie Witolda Maliszewskiego, śpiewał na tej scenie do końca sezonu 1930/1931, obsadzany w czołowych partiach tenorowych: Cavaradossi (Tosca), Faust (Faust), Gerald (Lakmé Léo Delibesa), Rudolf (Cyganeria), Jontek (Halka), Nadir (Poławiacze pereł), Książę (Rigoletto), Edgar (Łucja z Lammermooru), Wala (Ijola Piotra Rytla), Stewa (Jenůfa Leoša Janáčka). Wielokrotnie śpiewał w Polskim Radiu, na wieczorach artystycznych Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich i na koncertach filharmonicznych. Promował także jako solista muzykę polską na koncertach za granicą (Berlin 1929, Sztokholm 1930).
W 1931 zaangażowany został na dwa sezony do zespołu Opéra Comique w Paryżu. Dzięki jego staraniom 12 XI 1933 w Bernie i następnie w Zurychu wystawiono Halkę, w której śpiewał partię Jontka i był konsultantem muzycznym przedstawienia (jego żona śpiewała partię Halki). Występował też w Bazylei, gościnnie między innymi we Frankfurcie nad Menem, Berlinie, Pradze, Wiedniu, Salzburgu, zarówno na scenach operowych i estradach, jak i w radiu. Przyjeżdżał corocznie do Polski na występy gościnne: do Krakowa (1934), Warszawy (1933, 1935, 1936, 1937), Poznania (1936, 1937, 1938), Lwowa (1934). W początkach 1939 zamieszkał w Warszawie, gdzie w wielojęzycznych spektaklach Cyrulika sewilskiego 17 i 19 I 1939 w Teatrze Wielkim śpiewał po francusku partię Almavivy. Podczas okupacji udzielał lekcji śpiewu i języków obcych. W 1940 aresztowany jako obywatel francuski, więziony był na Pawiaku, w 1944 w Stutthofie, w Altvorwerk (Stary Folwark) pod Grudziądzem, skąd uciekł i przedostał się do Krakowa.
W styczniu 1945 pedagog w Szkole Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie, do 1957 prowadził klasę śpiewu solowego i klasę operową. Na scenie występował już tylko sporadycznie, między innymi 15 X 1946 śpiewał partię Jontka w Krakowie. W 1948 reżyserował w Bernie Straszny dwór, sam śpiewał partię Stefana. W sezonie 1948/1949 reżyser Opery Warszawskiej, od 1 I 1949 dyrektor działu operowego Opery i Filharmonii w Warszawie, reżyserując Straszny dwór (30 IV 1949) i Eugeniusza Oniegina (25 VI 1949).
Od sierpnia 1949 członek kierownictwa artystycznego i pedagogicznego Studia Operowego Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku, wykładowca teorii i zasad gry scenicznej, reżyser premier Studia: Eugeniusz Oniegin (28 VI 1950), Straszny dwór (30 XII 1950), Madame Butterfly (19 V 1951), Sprzedana narzeczona (24 X 1951), Wesele Figara (31 XII 1952). W Gdańsku obchodził 5 VII 1952 jubileusz 25-lecia pracy artystycznej (reżyserował operę Piotra Czajkowskiego Trzewiczki). Reżyserował też gościnnie: w Poznaniu (1949 – Opowieści Hoffmanna; 1951 – polska premiera Śnieżynki Nikołaja Rimskiego-Korsakowa), Operze Objazdowej (1953 – Janek Władysława Żeleńskiego). Od lutego 1953 do 31 grudnia 1961 etatowy reżyser Opery Warszawskiej. Nadal jednak reżyserował gościnnie w Operze Bałtyckiej w Gdańsku (Faust Charlesa Gounoda 18 II 1956, Dama pikowa Piotra Czajkowskiego 17 VI 1956, wznowienie Eugeniusza Oniegina 15 XI 1957, Peter Grimes Benjamina Brittena 1 X 1958, Carmen Georgesa Bizeta 15 III 1963). W 1962 (wrzesień–październik) Manru i Syrenę w jego reżyserii pokazała Opera Poznańska w czasie występów gościnnych w Jugosławii. Ponadto reżyserował polskie premiery: Andrzej z Chełmna Piotra Rytla (Opera Objazdowa, 12 III 1962), Żywot rozpustnika Igora Strawińskiego (Opera Bałtycka, 26 II 1965), Romans gdański Tadeusza Paciorkiewicza (Łódź, 30 XI 1968, gdzie był też autorem libretta). Od 1957 wykładał w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, od 1958 profesor nadzwyczajny.
Autor książki Elementy techniki wokalnej (Kraków 1974); ogłosił też wiele artykułów z dziedziny wokalistyki. Tłumaczył libretta operowe z języków obcych. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1952), w tym samym roku nagrodzony zespołową Państwową Nagrodą Artystyczną II. stopnia. Od 1929 żonaty był z Zofią z domu Suchanek (1905 – 27 X 1991), pedagogiem wokalistyki. Ojciec Wiktora Aleksandra (Victor Alexandre) (27 XII 1939 – 31 III 2020), z wykształcenia dyrygenta, kierownika literackiego Teatru Wielkiego w Warszawie, dziennikarza muzycznego Polskiego Radia. Pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
