CIENCIAŁA ANNA, historyk
| < Poprzednie | Następne > |
ANNA MARIA CIENCIAŁA (8 XI 1929 Gdańsk – 24 XII 2014 Fort Lauderdale, Floryda, USA), historyk. Córka Andrzeja (13 XI 1901 Kostkowice, Śląsk Cieszyński – 11 XI 1973 Montreal), absolwenta Szkoły Morskiej w Tczewie, oficera na „Darze Pomorza”, dyrektora Polskiej Agencji Morskiej, prezesa Związku Maklerów Okrętowych, członka Rady Portu Gdynia, i poślubionej przez niego w 1928 Wandy z domu Waissman. Posiadała obywatelstwo II Wolnego Miasta Gdańska. Dzieciństwo spędziła w Gdyni, gdzie w latach 1936–1939 uczyła się w szkole sióstr urszulanek. Mieszkała przy ul. Świętojańskiej 10. W 1939, wraz z matką i młodszą siostrą, znalazła się na Węgrzech, przez Jugosławię i Włochy dotarła w styczniu 1940 do Paryża. Po klęsce Francji z rodziną przez Hiszpanię ewakuowała się do Wielkiej Brytanii. Uczyła się w pobliżu Reading, w 1947 uzyskała maturę w Westgate-on-Sea. Skierowana przez brytyjskie Ministerstwo Oświaty na Uniwersytet w Liverpoolu, uzyskała tam tytuł bakałarza sztuki (Bachelor of Arts, 1952).
Od 1952 w Kanadzie, w 1953 w USA, w Russian Institute of Columbia University w Nowym Jorku nauczyła się języka rosyjskiego, studiowała historię i literaturę rosyjską. Studia kontynuowała na McGill University w Montrealu, gdzie w 1955 uzyskała tytuł magistra (Master of Arts) na podstawie pracy o powstaniu warszawskim. W tym samym roku otrzymała asystenturę na Indiana University w Bloomington (USA), w 1962 obroniła doktorat na podstawie pracy Polish foreign policy and the western powers, January 1938-April 1939. A study in the interdependence of Eastern and Western Europe (promotor: prof. Piotr Wandycz). Była wykładowczynią historii Europy Wschodniej, z ukierunkowaniem na współczesną historię Polski i Rosji, pracowała na uniwersytetach w Ottawie (1960-1961) i Toronto (1961-1965). Od 1965 przebywała w USA na podstawie wizy emigracyjnej, uzyskanej z puli przeznaczonej dla obywateli II Wolnego Miasta Gdańska (innego obywatelstwa wówczas nie miała), zatrudniona do emerytury w 2002 na uniwersytecie w Kansas, gdzie w 1971 uzyskała tytuł profesora. Od 1970 obywatelka USA.
Autorka prac (przeważnie w języku angielskim) o polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. Poland and the Western Powers 1938–1939 (1968), dużo uwagi poświęcała kwestii II Wolnego Miasta Gdańska w kontekście polityki Londynu i Waszyngtonu (między innymi Wolne Miasto Gdańsk w polityce Wielkiej Brytanii w latach 1933-1938 w: Gdańsk. Z historii stosunków polsko-niemieckich, Warszawa 1998). Za najważniejszą publikację w jej dorobku uważana jest napisana wspólnie z Natalią S. Lebiediewą i Wojciechem Materskim trzytomowa praca Katyn. A Crime Without Punishment, wydana w ramach prestiżowej serii Annals of Communism (London-New Haven, 2005-2007).
Była w swoim czasie najbardziej znanym historykiem narodowości polskiej w USA. Członkini wielu towarzystw naukowych w Polsce, USA i Wielkiej Brytanii, m.in. Polskiej Akademii Umiejętności (PAU), Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie (Polish Society of Arts and Sciences Abroad) z siedzibą w Londynie oraz Polskiego Instytutu Nauk i Sztuk (Polish Institute of Arts and Sciences of America, PIASA) z siedzibą w Nowym Jorku.
Odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2014), odznaką „Bene Merito” Ministra Spraw Zagranicznych „w uznaniu zasług podejmowanych na rzecz wzmacniania pozycji Polski na arenie międzynarodowej” (2013). Beneficjentka między innymi grantów American Council of Learned Societies (ACLS; 1975, 1980, 1984) oraz National Endowment for Humanities (NEH, 1993), laureatka m.in. Nagrody Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce (Pilsudski Institute of America Prize, Nowy Jork, 1968) oraz Nagrody im. Jerzego Łojka (Warszawa, 1990). Uhonorowana przez gdańskich historyków księgą pamiątkową Gdańsk – Gdynia – Europa – Stany Zjednoczone w XIX i XX wieku (2000).
