CONOVIUS MICHAEL, kantor kościoła św. Trójcy i Gimnazjum Akademickiego, poeta
| < Poprzednie | Następne > |
MICHAEL CONOVIUS (Conov, Conowius, Canovius, Sconovius) (1609 Freienwalde (Chociwel, powiat Stargard) – 1692 Gdańsk), kantor kościoła św. Trójcy i Gimnazjum Akademickiego, poeta. Prawdopodobnie bratanek Petera (1580 Prenzlau – 1642 Brandenburg/Havel), teologa luterańskiego, od 1611 do śmierci starszego pastora i superintendenta kościoła św. Gotthardta w Brandenburgu nad Hawelą. Brat Martinusa, od czerwca 1615 studenta teologii uniwersytetu w Rostocku, w 1645 pastora w Massow (Maszewo powiat Goleniów). Stryj Jacoba, w maju 1665 zapisanego do Gimnazjum Akademickiego, uczącego się pod opieką profesora Georga Neufeldta.
Kantor w rodzinnej miejscowości, w 1646 notowany jako nauczyciel w Reetz (Recz powiat Choszczno). W 1647 powołany na stanowisko kantora przy gdańskim Gimnazjum Akademickim oraz gimnazjalnego kościoła św. Trójcy. Do jego zadań należało nauczanie muzyki, edukacja w zakresie wykonawstwa muzycznego, przygotowywania oprawy muzycznej nabożeństw w tamtejszym kościele w oparciu o działający przy szkole zespół wokalno-instrumentalny, a także oprawy mniejszych uroczystości o charakterze wewnątrzszkolnym, jak również nauczania przedmiotów pozamuzycznych, np. języka łacińskiego. 17 i 18 I 1669 wystawił w gimnazjalnym Auditorium Maximum komedię bożonarodzeniową Schrifftmässige Weyhnachts-Gespräche…, której tekst napisał Johann Maukisch.
Autor nowołacińskiej i niemieckojęzycznej poezji okolicznościowej, epicediów (utwór żałobny), epitalamiów (pieśni na cześć nowożeńców) oraz gratulatoriów (utwory gratulacyjne). Jego poezja była polem eksperymentów intermedialnych, obejmujących nie tylko warstwę semantyczną i wizualną wiersza, lecz także dźwiękową, wynikającą z uwzględnionej w utworze notacji muzycznej. Niektóre utwory miały być rodzajem rebusu (np. epitalamium z okazji powtórnego ożenku w 1655 ówczesnego rajcy (później burmistrza) Georga Bömelna i Justiny Gabriel, czy uroczystości weselne w 1654 gdańskiego burmistrza Friedricha Ehlera i Anny Flinth. Inne epitalamia zawierały notację muzyczną z okazji uroczystości weselnych nauczycieli Gimnazjum Akademickiego: wspomnianego Georga Neufeldta, czy Heinricha Milicha (Milichiusa), preceptora klas niższych, który 17 VIII 1654 pojął za żonę Ursulę, córkę pochodzącego z Jawora na Śląsku Georga Bocka.
Do grupy utworów z notacją muzyczną należą epicedia drukowane z racji śmierci dobrodziejów Gimnazjum Akademickiego: w 1654 burmistrzów Heinricha Fredera i Constantina Ferbera, rajcy i sędziego Arnolda Reygera (ojca późniejszego burgrabiego Gottfrieda Reygera), profesora Petera Oelhafa, w 1655 rajcy Starego Miasta Georga Kammermanna (Camermanna).
Naznaczona muzycznie twórczość objęła także gratulatoria, z czego jedno uwzględnione zostało pośród dedykacji dla autorów w drukowanym śpiewniku Geistliche Sing= und Bet=Stunde… pióra Johanna Maukischa i Thomasa Strutiusa z 1657, drugie zaś – w dwukolorowym rękopisie autorskim, pośród utworów opiewających udaną rekonwalescencję Ludovicusa Proita (1658). Wierszami zawierającymi chronostychy żegnał chowanego 24 V 1658 w kościele NMP ławnika (od 1645), rajcy (od 1653) i sędziego (od 1656) Johanna Schultza (ur. 1599), Daniela Stüvego (6 III 1652 Gdańsk – 20 VI 1677), zmarłego w Wittenberdze tuż po uzyskaniu magisterium z filozofii (syna kupca Daniela Stüvego i Anny, siostry przyrodniej lekarza Ludwiga Hammena. Prostszymi utworami żałobnymi żegnał także m.in. 19 II 1653 w kościele św. Trójcy zmarłego w 88 roku życia Cyriacusa Kerstena; 3 IX 1655 tamże Esterę Maurer, pierwszą żonę witryka tego kościoła i ekonoma Gimnazjum Akademickiego Johanna Bergholtza (1600–1668) czy 26 IV 1661 w kościele Najświętszej Marii Panny rajcę Adriana Engelcke, zaś prostsze życzenia dla nowożeńców przekazał np. 16 IV 1657 z okazji pierwszej rocznicy ślubu (16 IV 1656) szwagra Jana Heweliusza, Johanna Heckera (1603–1668) z jego trzecią żoną Anną Lavinią (ur. 25 VII 1637), córką Winholda Conradiego (ok. 1607 – 30 V 1679).
Był dowodnie dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z wdową po Cornelisie Henrichsie (26 III 1659 odnotowany został jako ojczym Marii Henrichs), doczekał się z tego związku syna Josuy. Po raz drugi żonaty był od 15 III 1661 z Anną, córką Martinusa Bintziusa (Bentza), związek ten okolicznościowym wierszem uświetnił Samuel Weissatius.
Bibliografia:
Die Matrikel der Universität Rostock, hrsg. Adolph Hofmeister, Bd. 3, Rostock 1893, s. 18.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 205.
Kociumbas Piotr, Muzyczne rebusy Michaela Conoviusa (1609–1692) albo gimnazjalnego kantora eksperymenty z epitalamium, w: W gdańskim ogrodzie muz, Pelplin 2016, s. 67–94.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 414; 2, 42.
