HOFFMANN ERNST THEODOR AMADEUS, prawnik, pisarz, kompozytor, malarz
| < Poprzednie | Następne > |
ERNST THEODOR AMADEUS HOFFMANN (właściwie Ernst Theodor Wilhelm, trzecie imię zmienił w 1805 na cześć Wolfganga Amadeusza Mozarta) (24 I 1776 Królewiec – 25 VI 1822 Berlin), prawnik, pisarz, kompozytor, kapelmistrz, krytyk muzyczny, malarz, karykaturzysta. Najmłodszy syn adwokata sądu dworskiego Christopha Ludwiga (1736–1797) i poślubionej w 1767 kuzynki Lovisy (Louise) Albertiny Doerffer (1748–1796), brat Johanna Ludwiga (1768–1822) oraz zmarłego we wczesnym dzieciństwie Carla Wilhelma Philippa (ur. 1773). Po rozwodzie rodziców (1778) zamieszkał z matką w jej domu rodzinnym w Królewcu przy Junkerstrasse; starszy brat pozostał przy ojcu. Od 1782 uczył się w Burgschule w Królewcu, w 1792–1795 studiował prawo na tamtejszym uniwersytecie.
W latach 1795–1797 odbywał praktykę w sądzie w Głogowie. Od 1798 referent, od 1800 asesor sądowy. Pracował jako prawnik m.in. w Poznaniu (od 1800), za rysowanie karykatur przedstawiających wyższych urzędników i oficerów przeniesiony karnie do Płocka (1802), później do Warszawy (1803), gdzie zainicjował założenie resursy muzycznej, stowarzyszenia, mającego na celu urządzanie koncertów symfonicznych (ruszyła w sezonie 1805/1806). Od 1808 dyrygował orkiestrą teatralną w Bambergu, od grudnia 1812 do lutego 1814 dyrektor muzyczny wędrownej trupy Josepha Seconda w Lipsku i Dreźnie. Od 1815 w Berlinie ekspedytor poczty w Ministerstwie Sprawiedliwości, od 1816 w służbie sądowej jako radca wyższego sądu krajowego (Kammergericht). W październiku 1819 powołany przez rząd pruski na członka „komisji specjalnej do śledzenia powiązań, mających na celu zdradę stanu” i pełnomocnika do spraw ochrony państwa w najwyższej instancji karnej Prus, odpowiedzialnej za wykroczenia polityczne. Od października 1821 członek najwyższej izby apelacyjnej wyższego sądu krajowego (Oberappellationssenat am Kammergericht).
Uważany za najwybitniejszego – obok Johanna Wolfganga Goethego – niemieckojęzycznego romantycznego twórcę nowel i prekursora fantastyki grozy oraz najpłodniejszego obok Roberta Schumanna – kompozytora tej epoki. Napisał utwory orkiestrowe, kościelne i kameralne, głównym dziełem jest opera Undine. Do jego dzieł literackich nawiązywali kompozytorzy, m.in. Piotr Czajkowski (oparty na jego baśni balet Dziadek do orzechów), Jacques Offenbach (główna postać opartej na jego opowiadaniach opery Opowieści Hoffmanna), Robert Schumann. Dwukrotnie był w Gdańsku; zainspirowany wnętrzem Dworu Artusa napisał opowiadanie – historię miłosną dziejącą się w środowisku gdańskich kupców, swoim tytułem (Der Artushof) nawiązujące do tego miejsca (Leipzig 1816, następnie w zbiorze Serapionsbrüder, t. 1–4, 1819–1821).
Od 26 VII 1802 żonaty był z poślubioną w Poznaniu Maria Teklą Michaliną z domu Rohrer-Trzcińską (5 X 1778 Poznań – 27 I 1859 Cieplice Śląskie), ojciec Cecylii (1805 Warszawa – 1807 Poznań). Zmarł wskutek zapalenia rdzenia kręgowego wywołanego syfilisem, pochowany na cmentarzu Friedhof III w Berlinie-Kreuzbergu. Upamiętniony w wielu miejscach, m.in. ma swego imienia towarzystwo literackie, teatr i gimnazjum w Bambergu, promenadę i ogród w Berlinie, znaczek pocztowy wydany przez Deutsche Bundespost (1972), tablice pamiątkowe w Płocku i Teatrze Wielkim w Poznaniu, w którym także od 2001 odbywa się Festiwal Hoffmannowski.
