KLIMAT I BIOKLIMAT
| < Poprzednie | Następne > |
KLIMAT I BIOKLIMAT. Gdańsk położony jest w obszarze napływu oceanicznych mas powietrza z zachodu i nieznacznego ich wpływu ze wschodu. Dominujące systemy baryczne to Niż Islandzki i Wyż Azorski. Docierające trzy główne rodzaje mas powietrza: polarne morskie i kontynentalne, zwrotnikowe, arktyczne, powodują dużą zmienność pogody. Sąsiedztwo Morza Bałtyckiego, zwłaszcza Głębi Gdańskiej, wpływa na warunki termiczno-wilgotnościowe, podobnie jak urozmaicone środowisko geograficzne, a zwłaszcza zróżnicowana rzeźba terenu. Centrum Gdańska położone jest na płaskiej nadmorskiej platformie abrazyjno-akumulacyjnej, a zachodnie dzielnice na Wysoczyźnie Gdańskiej, przekraczającej wysokość 100 m n.p.m., wschodnia część zajmuje fragment nisko położonej równiny delty Wisły.
Średnioroczna wartość ciśnienia atmosferycznego wynosi około 1015 hPa. Najwyższe ciśnienie atmosferyczne notowane jest w styczniu (około 1016 hPa) i październiku (około 1017 hPa), najniższe w czerwcu (1013–1014 hPa). Ekstremalne wartości ciśnienia atmosferycznego wahają się obecnie od 967,2 hPa (26 II 1989 w Świbnie) do 1050,7 hPa (3 I 1993 w Porcie Północnym). Wahania międzydobowe ciśnienia atmosferycznego w półroczu chłodnym (XI–IV) są większe niż w półroczu ciepłym. Latem i wiosną większy jest udział wiatrów z północnych, jesienią i zimą – z południowych. Zróżnicowane podłoże, orografia oraz zabudowa sprawiają, że rozkład dominujących kierunków wiatru w stacjach meteorologicznych jest odmienny. W Porcie Północnym przeważają wiatry południowy i południowo-zachodni (38,7%), w Świbnie dominują południowo-zachodni i zachodni (35,6%). W Rębiechowie najwięcej jest wiatrów zachodnich (24%). Średnioroczne prędkości wahają się od 3,7 ms-1 w Świbnie, do 4,8 ms-1 w Rębiechowie. Najniższe średniomiesięczne prędkości występują w sierpniu (około 3–4 ms-1), największe (około 5 ms-1) na wszystkich stacjach w styczniu.
Cechą charakterystyczną Gdańska jest niska frekwencja ciszy, dużo dni z wiatrem silnym i bardzo silnym (o prędkościach odpowiednio ≥ 10 ms-1 i ≥ 15 ms-1). Cisza występuje z częstością od około 2% w Świbnie, do około 4% w Rębiechowie. Wiatry silne notowane są 60 dni w roku, bardzo silne, sztormowe, średnio sześć dni w roku, od sierpnia do kwietnia. W strefie brzegowej występuje bryza morska, lokalne wiatry powstają w wyniku różnic nagrzewania się lądu i morza, co powoduje różnicę ciśnienia nad wodą i lądem. Bryza morska wieje od morza w kierunku lądu, przynosząc w upalne dnie przyjemne orzeźwienie. Jej oddziaływanie jest ograniczone zabudową wielokondygnacyjną, co znacznie utrudnia wentylację niżej położonych dzielnic. Średnioroczne temp. powietrza są zróżnicowane, wynika to z nadmorskiego położenia i urozmaiconej orografii. Najwyższa średnia jest w Porcie Północnym (9,0°C), w Świbnie (7,9°C) i w najwyżej nad poziomem morza położonym Rębiechowie (7,2°C). W dzielnicach na Wysoczyźnie Gdańskiej jest chłodniej niż w dzielnicach starszych, znajdujących się bezpośrednio przy Zatoce Gdańskiej, na platformie abrazyjno-akumulacyjnej. Najchłodniejszym miesiącem jest styczeń ze średnią temperaturą od -1,5°C w Rębiechowie, do 0,5°C w Porcie Północnym. Najcieplejszym – lipiec (w Rębiechowie średnio 17,0°C), w Porcie Północnym jest o ponad 1,5°C wyższa: 18,6°C. Taka sama średnia miesięcznej temperatura występuje tam również w sierpniu. Jesień jest cieplejsza od wiosny o około 1-2°C, co jest cechą charakterystyczną obszarów nadmorskich. Zimy są łagodne, lato, w porównaniu z resztą kraju, chłodniejsze.
Zmienność absolutnych ekstremów termicznych jest jednak znaczna. Najniższą temperaturę powietrza (-31,8°C) zanotowano w Rębiechowie 30 I 1987, najwyższą (35,8 °C) w Świbnie 10 VIII 1992. Liczba dni mroźnych, z temperaturą maksymalną nie wyższą niż 0°C, waha się od około 20 w Porcie Północnym, do ponad 33 w Rębiechowie. Średnio raz w roku występuje dzień bardzo mroźny z temperaturą maksymalną nie wyższą niż -10°C. Dni gorących, z temperaturą maksymalną większą bądź równą 25°C, jest od około 11 w Porcie Północnym do około 18 w Rębiechowie, średnio występują dwa dni upalne, z temperaturą maksymalną nie niższą niż 30°C. Średnioroczne zachmurzenie ogólne nieba wynosi około 65%. Największe średniomiesięczne zachmurzenie występuje w listopadzie i grudniu (ponad 76%), najmniejsze (około 56%) w maju i sierpniu. Średnia liczba dni pogodnych, z zachmurzeniem ogólnym ≤ 20%, wynosi od nieco ponad 26 dni w Rębiechowie, do nieco ponad 31 dni w Świbnie. Średnia liczba dni pochmurnych, z zachmurzeniem ≥ 80% oscyluje między 126 w Porcie Północnym a 143 w Rębiechowie. Średnie usłonecznienie (liczba godzin, kiedy tarcza Słońca jest widoczna), kształtuje się na poziomie 1641 h/rok-1. Tak wysoka średnia usłonecznienia stawia Gdańsk na uprzywilejowanej pozycji w stosunku do obszarów Polski położonych poza wybrzeżem, gdzie jest ono mniejsze. Ponadto średnioroczne wartości usłonecznienia przekraczają sumy przyjęte do klasyfikacji miejscowości wypoczynkowych (1350 h/rok-1) i uzdrowisk (1500 h/rok-1).
Najwięcej godzin ze słońcem występuje w maju i lipcu (około 250), najmniej (poniżej 25) w grudniu. Średnioroczne sumy opadów atmosferycznych wahają się od około 480 mm w Porcie Północnym do ponad 590 mm w Rębiechowie. Najwyższe miesięczne (około 70 mm) notowane są w lipcu lub czerwcu, najmniejsza średniomiesięczna suma opadu przypada na luty (od 16 mm w Porcie Północnym, do 27 mm w Rębiechowie). Najmniej dni deszczowych jest w kwietniu i maju, najwięcej w grudniu. Dni z opadami o wysokiej sumie dobowej, przekraczającej 10 mm, występuje, w zależności od stacji, od 10 do 13, najczęściej w lipcu i sierpniu.
Pokrywa śnieżna może utrzymywać się od końca października do połowy kwietnia, choć w Rębiechowie opady śniegu zarejestrowano 8 VIII 1985. Najwięcej dni z pokrywą śnieżną jest w lutym i styczniu. Średnio w roku jest 27 dni z mgłą w Świbnie i Rębiechowie, w Porcie Północnym 22. Burze występują od maja do sierpnia, 3–4 dni w każdym miesiącu. To urozmaicenie środowiska geograficznego wpływa także na bioklimat, w którym czują się dobrze osoby o sprawnym układzie termoregulacyjnym, łatwej adaptacji, niewrażliwe na nagłe zmiany pogody. Występuje około 40% w roku dni uciążliwych dla organizmu, ze względu na silne wiatry, znaczne ochładzanie biologiczne oraz niższe, w porównaniu z regionami Polski położonymi w głębi lądu, temperatury odczuwalne.
Obszar Gdańska (oprócz wyraźnej różnicy między cieplejszą jesienią a chłodniejszą wiosną, dużą częstość komfortu klimatycznego od czerwca do sierpnia, z maksymalną w sierpniu i wyższą jesienią niż wiosną) charakteryzuje ponadto minimalny udział stanów odczuwalności cieplnej określanej jako „gorąco” i „ciepło”, korzystna dla organizmu ludzkiego mała częstość dobowych amplitud temperatur powietrza ≥ 12°C oraz występowanie w sierpniu najkorzystniejszych warunków do wypoczynku, turystyki i lecznictwa klimatycznego; przewaga jedno- i dwudniowych komfortowych sytuacji pogodowych. Bardzo duże zróżnicowanie bioklimatyczne nawiązuje do jednostek fizjograficznych. Najmniej korzystne warunki panują na Wysoczyźnie Gdańskiej, ze względu na najniższe wartości temperatury efektywnej i najmniejszą częstość występowania dni z komfortem klimatycznym. Występują tu też największe w ciągu roku wartości wielkości ochładzającej powietrza oraz najniższa liczba przypadków komfortowej odczuwalności cieplnej. Strefa krawędziowa Wysoczyzny Gdańskiej charakteryzuje się wartościami wskaźników bioklimatycznych pośrednimi między występującymi na wysoczyźnie a notowanymi w niżej położonych dzielnicach. Mała jest tu częstość dobowych amplitud temperatury powietrza poniżej 4°C, a znaczna amplitud ≥ 12°C. Zob. też obserwacje meteorologiczne i stacje obserwacyjne.
