KOWALSKI HENRYK, kolarz szosowy
| < Poprzednie | Następne > |
HENRYK TADEUSZ KOWALSKI (17 VII 1933 Turzysk, obecnie Ukraina – 11 VII 2021 Gdańsk), sportowiec, kolarz szosowy, dwukrotny uczestnik Wyścigu Pokoju, dwukrotny zwycięzca Wyścigu Kolarskiego Dookoła Polski (WDP, Tour de Pologne). Z zawodu ślusarz. Od 1946 zawodnik Lechii Gdańsk. Karierę rozpoczynał od piłki nożnej, w latach 1948–1951 uprawiał lekkoatletykę i boks (z zespołem bokserów Lechii w 1951 awansował do gdańskiej klasy A). Kolarstwo zaczął trenować w 1951 w Stali Gdańsk, następnie był zawodnikiem Gwardii ( Wybrzeża) Gdańsk (1952–1954), po rozwiązaniu sekcji kolarskiej w tym klubie w Budowlanych Warszawa (1954–1955) i ponownie w Lechii (1955–1971).
Zwrócił na siebie uwagę, zajmując w 1953 siódme miejsce w mistrzostwach kolarskich pionu Gwardia, a następnie udziałem (25–28 czerwca) w czteroetapowym I Wyścigu Dookoła Województwa Gdańskiego (DWG; po trzecim etapie zajmował trzecią lokatę, ostatecznie zajął czternaste miejsce) oraz zwycięstwem w Gdyni w ogólnopolskim I Wyścigu Kolarskim o Puchar Przechodni Dowódcy Marynarki Wojennej.
W 1954 zajął jedenaste miejsce w wyścigu kolarskim „Dziennika Łódzkiego”, był czternasty w czerwcowym III Wyścigu Dookoła Warmii i Mazur (DWM); trzy dni po jego zakończeniu w II Wyścigu DWG (24–27 VI 1954) był szósty (z zespołem Budowlanych/Lechii – trzeci), następnie startował w XI WDP (ponad 2000 km), 10 września na mecie dziesiątego etapu w Gdańsku na stadionie przy ul. Traugutta był trzeci, ostatecznie został sklasyfikowany na 22 miejscu. Zwycięzca wyścigów o Puchar Kwidzyna (100 km), Puchar Elbląga (100 km), Puchar Ziemi Kaszubskiej (120 km). Powołany do kadry narodowej, w kwietniu 1955 występował w eliminacjach do reprezentacyjnej szóstki polskich kolarzy mających uczestniczyć w VIII Wyścigu Pokoju, zajął siódme miejsce. Jako reprezentant Polski brał udział w Belgii w siedmioetapowym wyścigu Przez Dziewięć Prowincji (30 IV – 8 V 1954, około 1100 km), zajął 39 miejsce (z zespołem Polski – siódme).
W lipcu 1955 zwycięzca III DWG i ogólnopolskiego Wyścigu Szlakiem Wyzwolenia (PKWN) (Lublin–Zamość–Lublin), w sierpniu z reprezentacją Polski wywalczył trzecie miejsce w wyścigu na 100 km na II Międzynarodowych Igrzyskach Sportowych Młodzieży w Warszawie, wygrał wyścig dookoła Kwidzyna (100 km). Po wygranych eliminacjach w maju 1956 wystąpił w reprezentacji Polski biorącej udział w IX Wyścigu Pokoju. Po sześciu pierwszych etapach miał 15 sekund straty do lidera, ostatecznie został sklasyfikowany na 35 miejscu. W czerwcu 1956 zwyciężył w V Wyścigu DWM (ponad 1000 km), w sierpniu tego roku startował w reprezentacji Polski w Tour d’Europe (10 etapów: Jugosławia, Włochy, Szwajcaria, Francja, Austria, RFN, Belgia), na trzecim etapie zajął piąte miejsce, w klasyfikacji ogólnej sklasyfikowany na 35 pozycji (zespół polski na siódmym miejscu). We wrześniu 1956 po raz kolejny startował w XIII WDP, sklasyfikowany na 33 miejscu. W październiku 1956 został zawieszony na trzy miesiące za udział w komercyjnych wyścigach torowych w Radomiu, Częstochowie, Kutnie i Włocławku, organizowanych bez wiedzy Sekcji Kolarskiej GKKF (bardzo głośna sprawa tzw. Cyrku Kozłowskiego). W kwietniu 1957 został kolarskim mistrzem Gdyni (100 km), w maju indywidualnym mistrzem Wybrzeża, w eliminacjach do polskiej reprezentacji na X Wyścig Pokoju zajął ósme miejsce i został rezerwowym. Po wygraniu trzyetapowego wyścigu w Poznaniu zakwalifikował się do lipcowego Wyścigu Dookoła Austrii, podczas którego na pierwszym etapie był drugi, na drugim etapie pierwszy i ostatecznie zajął piętnaste miejsce. Zajął też drugie miejsce w wyścigu Berlin–Cottbus–Berlin.
W sierpniu–wrześniu 1957 wygrał XIV WDP (1968 km; najlepsze miejsce: na ósmym etapie był piąty), po zwycięstwo generalne sięgnął na ostatnim etapie. W maju 1958 po raz drugi reprezentował Polskę w XI Wyścigu Pokoju (2212 km), po pierwszym etapie zajmował dziewiąte miejsce (najlepsze z Polaków), na ósmym etapie był siódmy, w ogólnej klasyfikacji zajął 25 miejsce. We wrześniu 1958 uczestniczył w XV WDP (najwyższa pozycja: 36 po drugim etapie). W 1959 zdobył brązowy medal w szosowych kolarskich mistrzostwach Polski, w czerwcu–lipcu zajął trzecie miejsce w Wyścigu Dookoła Mazowsza (wyścig trzyetapowy: 18 czerwca – pierwszy, 7 lipca – dziesiąty, 17 lipca – ósmy). Podczas kolejnego XVI WDP wygrał pierwszy etap (21 sierpnia), wycofał się po trzecim etapie (gdy zajmował 48 miejsce). W 1959 był kandydatem do wyjazdu z reprezentacją Polski na Mistrzostwa Świata, w lipcu–sierpniu startował w Wyścigu Dookoła NRD (wycofał się podczas czwartego etapu).
W 1960 mistrz Wybrzeża (na dystansie 50 km), zajął czwarte miejsce w górskich kolarskich Mistrzostwach Polski, brał udział w Wyścigu Dookoła Bułgarii (zajął trzecie miejsce na dziesiątym etapie). W 1961 ponownie był rezerwowym ekipy polskiej w Wyścigu Pokoju (w eliminacjach do drużyny zajął ósme miejsce), uplasował się na drugim miejscu w Wyścigu Prowansja – Alpy – Lazurowe Wybrzeże (Francja), od 2 do 17 czerwca brał udział w Tour of Britain (Anglia, 14 etapów, 2370 km), podczas którego zajął drugie miejsce (4 czerwca) na etapie Blackpool–Nottingham (204 km), w ogólnej klasyfikacji był na 40 miejscu. W lipcu 1961 po raz drugi wygrał XVIII WDP (1329 km), był trzeci na pierwszym i trzecim etapie, drugi na piątym etapie, liderował od czwartego do ostatniego, ósmego etapu. W tym samym roku zajął drugie miejsce w wyścigu organizowanym przez francuski dziennik „L’Humanité”. 12–28 I 1962 startował w IX Wyścigu Dookoła Egiptu, był trzeci na jedenastym etapie, z zespołem Polski zajął drugie miejsce. W czerwcu 1962 ponownie startował w Tour of Britain (2254 km, czwarty na drugim etapie, w ogólnej klasyfikacji – 55), w XIX WDP (1278 km) 29 w ogólnej klasyfikacji. W 1963 zajął drugie miejsce w wyścigu w Dżakarcie (Indonezja) zorganizowany z okazji I Igrzysk Afryki i Azji (GANEFO), w czerwcu–lipcu 1963 uczestnik III Wyścigu Tour de l’Avenir (wyścig Tour de France dla amatorów, 2060 km), sklasyfikowany na 52 miejscu. Na lokalnym gruncie wygrał wyścig o Puchar Miasta Tczewa (120 km), w październiku zdobył tytuł kolarskiego mistrza Wybrzeża w przełajach.
W 1964 indywidualny mistrz Wybrzeża w jeździe na czas (dystans 40 km), zwyciężył w wyścigu o Pucharu Miasta Tczewa (dystans 120 km), zajął trzecie miejsce w wyścigu o Puchar Karkonoszy. W 1965 zdobył brązowy medal indywidualnych mistrzostw Wybrzeża, w czerwcu tego roku startował w międzynarodowym I Bałtyckim Wyścigu Przyjaźni Gdańsk–Wilno (był najstarszym uczestnikiem wyścigu), na siódmym etapie zajął trzecie miejsce, sklasyfikowany na ósmym miejscu (z zespołem Gdańska na drugim).
W kwietniu 1966 wygrał I Wyścig „Szlakiem Zamków Piastowskich” (443 km, cztery etapy), zorganizowany na Dolnym Śląsku z okazji obchodów tysiąclecia państwa polskiego. W lipcu 1966 został kolarskim mistrzem Wybrzeża indywidualnie i drużynowo z zespołem Lechii Gdańsk. We wrześniu–październiku 1966 podczas XXIII WDP zajął ósme miejsce.
W lutym 1967 zwyciężył (także drużynowo z zespołem Polski) w Vuelta a Cuba – wyścigu dookoła Kuby (Guantanamo–Hawana, około 2000 km, piętnaście etapów); był trzeci na jedenastym etapie, pierwszy na czternastym etapie, zajął też trzecie miejsce w punktacji górskiej. W tym samym roku zajął trzecie miejsce w indywidualnych mistrzostwach kolarskich Wybrzeża i pierwsze z zespołem Lechii w mistrzostwach drużynowych. Jego ostatnim większym sukcesem było zdobycie w 1970 mistrzostwa Wybrzeża w jeździe górskiej. Karierę oficjalnie zakończył 13 III 1971.
Jeszcze podczas kariery zawodnika zajmował się trenerką, między innymi w czerwcu 1966 szkolił reprezentację kolarską Gdańska w II Bałtyckim Wyścigu Przyjaźni Gdańsk–Wilno. Po zakończeniu kariery sportowej trenował krótko młodzież kolarską w Lechii, w trakcie kariery sportowej i po jej zakończeniu pracował jako szlifierz-wzorcarz w Gdańskiej Wytwórni Części Samochodowych ( Federal-Mogul Bimet).
W plebiscycie „Dziennika Bałtyckiego” został uznany za najlepszego sportowca Wybrzeża za rok 1957 (za rok 1958 znalazł się na ósmym miejscu w tym plebiscycie). Uhonorowano go między innymi odznaką „Za Zasługi dla Gdańska” (1966). W 2018 odznaczony medalem „Za zasługi dla gdańskiego sportu”. Pochowany na Cmentarzu Komunalnym nr 6 na Chełmie (dawny cmentarz Zbawiciela Nowy). 21 VII 2022, na wniosek Fundacji „Wspólnie dla Demokracji”, na bloku w którym mieszkał przy ul. Gospody 23 w Gdańsku–Żabiance odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową.
