KRUCYFIKS (w kaplicy Jedenastu Tysięcy Dziewic w kościele Wniebowzięcia NMP)
| < Poprzednie | Następne > |
KRUCYFIKS w kaplicy Jedenastu Tysięcy Dziewic w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (NMP). Wyrzeźbiony w drewnie i pokryty polichromią wizerunek Chrystusa na krzyżu z około lat 1430–1440. Wyróżnia się wysokimi walorami artystycznymi, które dostrzeżono wcześnie, o czym świadczą przytaczane w XIX wieku legendy głoszące między innymi, że jego twórcą był Michał Anioł.
Chrystusowi towarzyszą figury Marii i św. Jana Ewangelisty, lecz przesłanki stylistyczno-formalne oraz jakość artystyczna skłaniają do przypuszczenia, że pierwotnie nie przynależały do niego. Rzeźba Chrystusa zwraca uwagę naturalizmem pewnych partii. Niezwykle sugestywnie twórca rzeźby przedstawił oblicze Zbawiciela o zindywidualizowanych rysach i pogłębionej psychologii: opuszczone powieki, ściągnięte brwi, pomarszczone czoło oraz półotwarte usta, w których widać zęby, w sposób dobitny unaoczniają cierpienie i grozę agonii. Starannie wydobyta siatka nabrzmiałych żył pod napiętą skórą na rękach i nogach oraz świetnie oddany kościec klatki piersiowej, dłoni i stóp ze skrupulatnie zaznaczonymi nierównościami i zgrubieniami w stawach, dowodzą, że twórca rzeźby dysponował zaawansowaną wiedzą z zakresu anatomii. Prawda szczegółów splata się z nienaturalnie sztywnym układem ciała podporządkowanym kształtowi krzyża.
Na tle ówczesnych krucyfiksów, gdańska rzeźba wyróżnia się nietypową fizjonomią (między innymi krótkie włosy i zarost), wydłużeniem sylwetki, krótką, nisko opuszczoną przepaską na biodrach i częściowym obnażeniem okolic łona. Cechy te wywodzą się ze źródeł niderlandzkich. Pod względem stylistyczno-warsztatowym nie ma odpowiedników wśród miejscowych dzieł, natomiast pokrewny mu wizerunek Ukrzyżowanego, będący zapewne importem z Gdańska, znajduje się w Färentuna w Szwecji. Rzeźba z powodów artystycznych lub może kultowych, musiała cieszyć się uznaniem, gdyż powstały jej naśladownictwa: z kościoła św. Jana i św. Brygidy (oba zaginione) oraz z Sierakowic koło Kartuz.
