LWI ZAMEK
| < Poprzednie | Następne > |
LWI ZAMEK, jedna z najwspanialszych renesansowych kamienic gdańskich, przy obecnej ul. Długiej 35. Nazwa pochodzi od umieszczonych w portalu w latach 70. XIX wieku dwóch postaci leżących, niewielkich lwów. W 2. połowie XIV i początku XV wieku posesja należała do rodziny Bartela Grossa. W XV wieku mieściła się tu krzyżacka mennica. Parcela do XIX wieku była przejściowa, rozciągała się od obecnej ul. Długiej po obecną ul. Ogarną (z domem tylnym pod nr 105). Nową kamienicę zbudowano w 1569 (data w szczycie budynku); autorstwo projektu przypisywane jest Hansowi Kramerowi. W 1573 właścicielem był Peter Behme.
Od 1615 posesja należała do ławnika Heinricha Schwarzwalda (1582–1630), 7 II 1636 wdowa po nim Brygida, siostra ówczesnego burmistrza i burgrabiego królewskiego Johanna Czirenberga, gościła w niej króla Polski Władysław IV, żegnającego się z gdańskimi matronami. Po ich spadkobiercach (zob. Johann Karl Schwartzwald), w XVIII i XIX wieku właścicielami byli między innymi: w latach 1781–1795 Johann Heinrich Lehmann, w 1809 kupiec Carl Wilhelm Hiller (1758–1818) (na parterze funkcjonował należący do niego sklep spożywczy), w 1817–1829 kupiec Georg Andreas Broschke, w 1829–1831 lekarz prywatny Johann Friedrich Wilhelm Schwan. Od 1838 właścicielem był księgarz Gustav Adolph Gerhard, w latach 1840–1855 na parterze działały: księgarnia „Buch und Kunst Handlung” należąca do zajmującego mieszkania w kamienicy z rodziną Waldemara Devrienta i biura drukarni Carla Edwina Gröninga. Kolejnym właścicielem był oficer gdańskiego garnizonu, baron Maximilian Ernst von Katzler (1806–1865), który – obok księgarni prowadzonej za jego czasów przez Ernsta Ludwiga Doubbrecka – uruchomił w kamienicy kasyno oficerskie, sam od 1864 mieszkał w Dreźnie). W 1868, nabywszy kamienicę od spadkobierców barona, właścicielem (już bez domu tylnego na Hundegasse 105) był kupiec Adalbert Joseph Karau, który na parterze otworzył sklep (towary lniane i przemysłowe) i wytwórnię parasoli. Za jego czasów, w 1871–1872 dokonano rozbiórki przedproża i przebudowano wejście do kamienicy. Jej nowy od 1884 właściciel, kupiec Franz Baumann (zm. po 1935), przejął sklep i wytwórnię parasoli (zachowując ich nazwę „Adalbert Karau”), inne pomieszczenia wydzierżawiał na sklep konfekcji damsko-męskiej firmy „Amort & Bolcio” i sklep owocowo-cytrusowy Hermanna Stegmannna (1892), następnie na bar szybkiej obsługi „Restaurant Automat” (1908–1914), restaurację „Löwenschloss” („Lwi Zamek”) (1918–1941), w 1918 działał tu krótko kantor firmy sprzedaży samochodów Artura Raube. Ostatnią właścicielką, od 1939, była Hildegarda Potrykus. Kolejne przebudowy doprowadziły do przekształcenia i usunięcia części wspaniałego wystroju.
Kamienica trójosiowa, czterokondygnacyjna, z poddaszem, pierwotnie z oficynami. Fasada opięta pilastrami w porządku doryckim, jońskim i korynckim (zmieniającymi się od dołu ku górze). Fryzy poszczególnych kondygnacji z belkowaniem, w którym na osi pilastrów są rzeźbione płyciny. Na osi fasady portal; z dwiema kanelowanymi kolumnami ustawionymi na wysokich cokołach, z przyłuczami dekorowanymi postaciami geniuszy. Na gzymsie umieszczono leżące figury lwów, pochodzące zapewne z dekoracji przedproża. Szczyt dekorowany pilastrami hermowymi, zwieńczony postacią Cerery.
W przyziemiu znajdowała się renesansowa sień, znana z rycin Johanna Carla Schultza (z 1854) i zdjęć archiwalnych. Ściany ogniowe sieni artykułowane były półkolistymi łukami wspartymi na rzeźbionych konsolach. Ściana arkadowa wspierała się na kanelowanych kolumnach, ustawionych na rzeźbionych podstawach. Fryz ozdabiały cztery płyciny z dekoracją rzeźbiarską przedstawiającą alegorie Gramatyki, Arytmetyki, Retoryki i Geometrii. Murowana klatka schodowa była przesklepiona.
Kamienica zniszczona w 1945, odbudowana w latach 1950–1953 w pełnej głębokości (jako trójtraktowa) według projektu architekta Jerzego Bojarskiego, z zamiarem odtworzenia wystroju sieni. Funkcjonalnie połączona z kamienicą nr 36. Fasadę zrekonstruowano według projektu architekta Wojciecha Zaleskiego w 1953 z użyciem fragmentów zabytkowej kamieniarki. Zabudowy parceli nie odtworzono. Po odbudowie zajmowana początkowo przez pracownie kreślarskie Miastoprojektu, od lat 60. XX wieku siedziba Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Od 1996 do 28 II 2022 (oficjalne opuszczenie budynku 18 III 2022) w części użytkowana przez Rosyjski Ośrodek Nauki i Kultury; na wyższych kondygnacjach znajdują się prywatne mieszkania. Od 2023 m.in. tymczasowa siedziba projektu Gdańsk Miasto Literatury, z docelową lokalizacją w odrestaurowanym Domu Dobroczynności/Sierocińcu.
