MOLLER JOHANNES, profesor Gimnazjum Akademickiego, rektor szkoły św. Jana
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANNES (HANS) MOLLER (ur. Bautzen (Budziszyn, Saksonia) – pochowany 6 V 1601 Gdańsk), profesor Gimnazjum Akademickiego, rektor szkoły św. Jana. Magister. W 1579 powołany z Torunia, gdzie był nauczycielem, do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Do 1589 był profesorem astronomii, wykładał także arytmetykę i geografię.
18 I 1588 zarząd szkoły św. Jana zgłosił Radzie Miejskiej jego kandydaturę na stanowisko rektora. Rada odrzuciła petycję i poleciła, by kandydat zgłosił się osobiście. Został przyjęty i po uchwaleniu nowego programu nauczania w 1589 objął obowiązki rektorskie. Był pierwszym, który posługiwał się tytułem rektora (wcześniej byli „kierownicy szkoły” (Schulmeister)). Dążąc do uwolnienia szkoły spod kurateli przełożonych kościoła św. Jana, szybko popadł w konflikt z pastorem Johannem Hutzingiem. Pastor wielokrotnie zarzucał mu z ambony arbitralne działania, wysuwał zastrzeżenia co do jego poborów. Mimo wsparcia ze strony zarządu szkoły za sprawą Johanna Hutzinga m.in. usunięto z programu nauczania arytmetykę, jedną ze specjalności rektora. W efekcie konfliktu spadła szkolna dyscyplina, wielu uczniów usunięto ze szkoły.
Był pierwszym w Gdańsku wydawcą kalendarzy gregoriańskich i juliańskich w łącznej formie zwykłego kalendarza (w latach 1585–1597, np. Schreibcalender auff das Jahr 1595. Beide nach der Newen gebess. u. Alten gemeinen Ordnung... 1595), w których zastosował obliczenia astronomiczne według „Tablic pruskich” („Tabulae Prutenicae”, 1551) Erasmusa Reinholda (1511–1553), autora nieopublikowanych komentarzy do De revolutionibus orbium coelestium Mikołaja Kopernika.
Był trzykrotnie żonaty. Po raz drugi z poślubioną 26 VIII 1584 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) Gertrudą, córką Matthiasa Miotke (zm. 1583 Gdańsk), w latach 1563–1582 kaznodziei kaplicy św. Anny, siostrą Matthiasa, także kaznodziei kaplicy św. Anny w latach 1613–1615. Trzecią żoną była poślubiona w 1595 wdowa po Carlu Möwe, Catharina (ur. 24 II 1572), jedna z jedenaściorga dzieci Heinricha Haxelberga (około 1530 Oldensche (Westfalia) – 1592 Gdańsk), od 1558 posiadającego gdańskie obywatelstwo kupieckie, i poślubionej 21 II 1557 w Gdańsku Cathariny Strusse (pochowana 13 VI 1598 w kościele NMP w grobie nr 52).
Bibliografia:
Faber Walther, Die Johannisschule in Danzig vom Mittelalter bis zum Jahre 1824, Danzig 1925, s. 22, 23, 35, 111, 116.
Hirsch Theodor, Geschichte des academischen Gymnasiums in Danzig, Danzig 1837, s. 16.
Prätorius Ephraim, Athenae Gedanenses sive commentarius historico-chronologicus..., Leipzig, 1713, s. 41.
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, 1760, s. 75.
Schnaase Eduard, Die Schule in Danzig und ihr Verhältniss zur Kirche..., Danzig 1859, s. 64.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 133; 3, 317, 339.
