NOWIEC
| < Poprzednie | Następne > |
NOWIEC (1342 Nantz, nast. Novitz, Nauitz, Nawtz), obecnie część osiedla Brętowo, administracyjnej jednostki pomocniczej Gdańska ( administracyjny podział). Pierwotnie wieś założona przez cystersów z Oliwy na gruntach nadanych w 1283 przez księcia Mściwoja II. Wzmiankowana po raz pierwszy w 1342, z centrum przy obecnym zachodnim ciągu ul. Potokowej i Matemblewskiej (wcześniej: Kiełpińskiej). W połowie XVI wieku wieś opuszczona, następnie obszar wypuszczany przez klasztor oliwski w długoletnią dzierżawę.
W 1612 gospodarzył tu Heinrich Kirckoff, istniała kuźnica żelaza i folusz. W XVII wieku właścicielami byli: rajca gdański (od 1641) Salomon Giese (12 XI 1590 Gdańsk – 17 VI 1651 Gdańsk, syn burmistrza gdańskiego Constantina Giesego), następnie Balthasar Preuss, od 1694 Johann von Lerchenfeld, właściciel sąsiedniego Brętowa, połączonego po zakupie z Nowcem. Wdowa po Johannie von Lerchenfeldzie przekazała w 1728 posiadłość zięciowi, gdańskiemu kupcowi Paulowi Paleskemu. Z powodu zniszczenia w 1734 przez wojska rosyjskie Paleske w 1738 odsprzedał swoje prawa do Nowca i Brętowa cystersom z Oliwy. Nad odbudową wsi w latach 1739–1742 pieczę sprawował wyznaczony przez konwent cysterski Johann Reinald Kluw.
Zachowane dwa zespoły pomłyńskie i domy młynarzy z XIX wieku: górny, przy ul. Potokowej 22 (u zbiegu ul. Potokowej i Matemblewskiej), i dolny, przy ul. Potokowej 15. W XIX wieku funkcjonowała cegielnia (na południe od Strzyży i młyna górnego). Obecnie rozbudowujące się osiedle domków jednorodzinnych i bloków o niskiej zabudowie.
