PARUSIŃSKI LUCJAN, urzędnik skarbowy, księgowy, wykładowca akademicki.
| < Poprzednie | Następne > |
LUCJAN SZCZEPAN PARUSIŃSKI (25 XII 1925 Wieruszów – 18 VII 1998 Gdańsk), urzędnik skarbowy, księgowy, rewident, wykładowca akademicki. Syn robotnika, z zawodu szewca, Andrzeja (30 XI 1882 – 27 VIII 1937 Wieruszów) i Zuzanny z domu Polak (1883 – 5 VI 1958 Gdańsk). Brat Marii Parusińskiej (ur. 1920), księgowego, rewidenta i biegacza amatora Mariana Parusińskiego (24 IX 1922 – 18 XI 2015), brat przyrodni Zenona Biczysko (19 VIII 1912 – 6 III 1978).
W Wieruszowie ukończył sześć klas szkoły powszechnej (siódmą klasę zaliczył w 1945). Pierwszą pracę zarobkową podjął po śmierci ojca, jako służący u M. Plewińskiego (1937–1939). W czasie II wojny światowej został wywieziony do Wielkopolski, gdzie pracował jako przymusowy robotnik rolny w powiecie kępińskim na gospodarstwach E. Guzdziała/Goździoła w Osinach (1940–1941), R. Schuberta w Kępnie (1941–1943) i St. Grzesiaka w Taborze Małym koło Bralina (1943–1945); był ukarany sześciomiesięcznym pobytem w obozie karnym za sabotowanie pracy. Po zakończeniu działań wojennych pomagał ochotniczo w komisariacie Milicji Obywatelskiej w Wieruszowie (20 I 1945 – 20 III 1945). Od 20 III 1945 do 25 IV 1945 był przewodnikiem i pomocnikiem kapitana w Komendzie Wojskowej Armii Czerwonej w Sycowie (podał to tylko w jednej ze swoich ankiet personalnych, napisanej w 1949).
W Gdańsku z rodziną od maja 1945. W 1949 ukończył Państwowe Liceum Spółdzielcze w Gdańsku, w latach 1949–1953 studia pierwszego stopnia w Wyższej Szkole Handlu Morskiego (WSHM) – Wyższej Szkole Ekonomicznej (WSE) w Sopocie, uzyskał tytuł zawodowy ekonomisty-planisty. W latach 1955–1958 studiował eksternistycznie na Wydziale Morskim WSE w zakresie finansów, uzyskał tytuł magistra ekonomii. W 1972 podjął eksternistyczne studia doktoranckie na Uniwersytecie Gdańskim (UG), w 1982 obronił rozprawę doktorską Współczesne problemy doskonalenia polskiej gospodarki budżetowej, przygotowaną w Instytucie Finansów i Rachunku Ekonomicznego Wydziału Ekonomiki Produkcji. Ukończył także polityczny kurs dla sekretarzy powiatowych organizacji młodzieżowych w Otwocku (lipiec – sierpień 1946), Szkołę Pracy Społecznej – Wydział Spółdzielczy Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (TUR) w Gdańsku (1945–1947), Wyższy Kurs Finansowy Ministerstwa Finansów w Warszawie (luty – sierpień 1953), a w styczniu 1962 uzyskał tytuł dyplomowanego biegłego księgowego ze specjalnością w zakresie handlu i przemysłu.
Po przybyciu do Gdańska pracował początkowo jako robotnik „Firmy Wojciechowski i S-ka” przy odbudowie portu (25 VI 1945 – 15 I 1946). Następnie przeszedł do związanej z Polską Partią Socjalistyczną (PPS) Organizacji Młodzieży TUR (OM TUR) w Gdańsku, w której pracował 16 I 1946 – 15 VIII 1947: początkowo jako pomocnik biurowy w Wojewódzkim Komitecie, następnie w Miejskim Komitecie jako sekretarz (od 15 VIII 1946), przewodniczący (od 1 XII 1946) i kierownik administracyjny kursów (od 1 IV 1947). Z organizacji młodzieżowej 18 IX 1947 skierowano go do pracy w Izbie Skarbowej w Gdańsku roli lustratora społecznego przy Pierwszym, a od stycznia 1948 przy Drugim Urzędzie Skarbowym (US) w Gdańsku; 1 VII 1949 został referendarzem – kierownikiem w dziale wymiarowym Drugiego US. Od stycznia 1950 do lipca 1951 był oddelegowany do prac społecznych jako sekretarz Zarządu Oddziału (Okręgu) Związku Zawodowego Pracowników Skarbowych (ZZPS) – Związku Zawodowego Pracowników Finansowych (ZZPF) (styczeń 1950 – czerwiec 1951). Ponadto pracował jako II sekretarz (styczeń – maj 1950) i sekretarz podstawowej organizacji partyjnej (POP) Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) przy Izbie Skarbowej (czerwiec 1950 – marzec 1951).
W sierpniu 1951 powrócił do pracy w organach finansowych jako inspektor i p.o. kierownika referatu finansów przemysłowych w Oddziale Finansów Gospodarki Narodowej w Wydziale Finansowym Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej (PWRN) w Gdańsku. W grudniu 1951 został starszym inspektorem kontroli finansowej Inspektoratu Kontrolno-Rewizyjnego (IKR) przy Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (PMRN) w Gdańsku, a po ukończeniu kursu w Warszawie w sierpniu 1953 przeniesiono go na analogiczne stanowisku w Gdyni, skąd we wrześniu 1953 oddelegowano, a od 1 XI 1953 przeniesiono do pracy w Ministerstwie Finansów na stanowisko komisarza dewizowego – kierownika zespołu kontrolnego w Departamencie Zagranicznym. Po reorganizacji i decentralizacji kontroli dewizowej 1 XII 1957 został zastępcą wojewódzkiego inspektora kontroli finansowej IKR przy PWRN w Gdańsku. W związku z rezygnacją Edwarda Wróbla 1 IV 1971 został kierownikiem Wydziału Finansowego PWRN, a po reorganizacji organów administracji od 13 XII 1973 dyrektorem Wydziału Finansowego Urzędu Wojewódzkiego (UW). W związku z reformą administracyjną 1 VI 1975 został dyrektorem nowoutworzonego Okręgowego Zarządu Dochodów Państwa i Kontroli Finansowej w Gdańsku. Po kolejnej reformie administracji skarbowej, w styczniu 1983 przeszedł do pracy w Izbie Skarbowej w Gdańsku. Od listopada (?) 1983 pracował w Państwowej Inspekcji Pracy jako doradca głównego inspektora pracy przy Okręgowym Inspektoracie Pracy w Gdańsku. W latach dziewięćdziesiątych był dyrektorem prywatnej Kancelarii Doradztwa Podatkowego. Po uzyskaniu tytułu zawodowego jako biegły księgowy brał m.in. udział w rewizjach finansowych największych zakładów przemysłowych w województwie gdańskim. Ponadto od rozpoczęcia studiów doktoranckich w październiku 1972 pracował dodatkowo jako wykładowca akademicki na Wydziale Ekonomicznym UG.
25 V 1945 wstąpił do OM TUR, z ramienia którego został wiceprzewodniczącym Miejskiego Komitetu Połączonych Organizacji Młodzieżowych, skąd 22 VII 1948 przeszedł do Związku Młodzieży Polskiej (ZMP), gdzie pełnił funkcję członka zarządu koła (prawdopodobnie związanego z ZMP Związku Akademickiej Młodzieży Polskiej) przy WSHM (1949–1950).
We wrześniu 1945 został członkiem PPS (koło w Gdańsku-Wrzeszczu), od 15 XII 1948 należał do PZPR, w której pełnił liczne funkcje i nieetatowe stanowiska. Był m.in. przewodniczącym koła lustratorów społecznych przy US (1948–1949), sekretarzem POP przy Izbie Skarbowej w Gdańsku (1948–1949), członkiem egzekutywy oraz I i II sekretarzem POP przy Izbie Skarbowej (1949–1950), prelegentem i wykładowcą kursów partyjnych Komitetów Dzielnicowych (KD) Gdańsk-Wrzeszcz i Gdańsk-Siedlce (1949–1952), członkiem Komitetu Zakładowego przy MF w Warszawie (1953–1955), członkiem Komisji Rewizyjnej KD Gdańsk-Śródmieście (1965–1970), członkiem Komisji Analiz Ekonomicznych Komitetu Wojewódzkiego w Gdańsku (1967–1971), członkiem Dzielnicowej Komisji Kontroli Partyjnej KD Gdańsk-Śródmieście (1970–?).
Ponadto należał do Związku Zawodowego Pracowników Instytucji Społecznych (był m.in. delegatem koła 1948–1949), ZZPS/ZZPF (przewodniczący koła ZZPS/ZZPF przy Drugim US), a w późniejszych latach Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych (ZZPPiS).
Należał też do Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego (od 1953; członek zarządu i komisji problemowych), Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (od 1954, przewodniczący Zarządu Zakładowego w UW), Stowarzyszenia Księgowych w Polsce (od 1958, członek Zarządu Okręgowego) oraz Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (od 1972, skarbnik i przewodniczący Komisji Rewizyjnej).
Był autorem i współautorem publikacji naukowych i specjalistycznych, m.in.: Budżet państwa w systemie społecznego gospodarowania, (wspólnie z Edmundem Tołwińskim, „Zeszyty Naukowe Wydziału Ekonomiki Produkcji. Finanse i rachunek ekonomiczny”, 12, 1981), skryptu Postępowanie podatkowe (wspólnie z Marianem Łukaszewskim, Gdańsk 1988), Analiza polskiego systemu podatkowego (wspólnie z Januszem Fiszerem i Witoldem Skrokiem, praca zbiorowa pod red. Macieja Grabowskiego, Gdańsk–Warszawa 1995, seria: „Transformacja Gospodarki” nr 56), Podatek od towarów i usług – polski VAT (Value Added Tax). Konstrukcja i stosowanie (wg stanu prawnego na 11 stycznia 1994 r.) (Gdańsk 1994). W 1995 na łamach „Dziennika Bałtyckiego” opublikował serię artykułów z zakresu doradztwa podatkowego, kontynuowaną następnie przez jego córkę.
W grudniu 1951 podpisał zobowiązanie do współpracy z organami bezpieczeństwa państwa, przyjął pseudonim „Lip” i został zarejestrowany jako rezydent Sekcji 4 Wydziału IV Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku. Współpracę oceniono jako słabą, a po wyjeździe do Warszawy w 1953 kontakt z nim został zakończony; być może na pewien czas (do 1954?) został podjęty na nowo w Warszawie przez funkcjonariuszy Wydziału I Departamentu IV Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.
Odznaczony Srebrnym (1959) i Złotym (1971) Krzyżem Zasługi, medalem XXX-lecia PRL (1974), brązowym medalem „Za zasługi dla obronności kraju” (1974), odznakami „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1967), „Zasłużony Działacz Kultury” (1975) i „Za zasługi dla finansów PRL” (1975) oraz srebrną (1968) i złotą (1969) odznaką „Zasłużony w rozwoju Stowarzyszenia Księgowych w Polsce”.
Od 1951 był żonaty z Teresą Anną z domu Chojnacką (9 V 1932 – 21 VI 2015 Gdańsk). Ojciec trojga dzieci: doradczyni podatkowej Kaliny Anny po mężu Kunowskiej (ur. 3 IX 1952), specjalistki ds. BHP i ochrony środowiska Hanny Ireny (ur. 7 V 1954) oraz absolwenta I Liceum Ogólnokształcącego, matematyka, profesora Uniwersytetu w Nicei Adama Włodzimierza Parusińskiego (ur. 12 III 1959). Pochowany wraz z żoną na Cmentarzu Komunalnym w Gdańsku-Oliwie 24 VII 1998.
Bibliografia:
Akta o charakterze osobowym z zasobów: Archiwum Akt Nowych w Warszawie (sygn. 1354/CK XX 17380), Archiwum Państwowe w Gdańsku (2384/27384, 2685/7668), Archiwum Zakładowe Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku (5/1605), Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku (645/387897) i Warszawie (001176/719).
„Dziennik Bałtycki” z 22 VIII, 29 VIII, 5 IX, 12 IX, 19 IX, 26 IX, 3 X 1995.
Bukowska Miłosława, Kronika życia kulturalnego Wybrzeża Gdańskiego 1984–1985, „Gdański Rocznik Kulturalny” 1985, nr 10.
Rogowicz Tadeusz, 25 lat Gdańskiego towarzystwa Przyjaciół Sztuki, „Gdański Rocznik Kulturalny” 1984, nr 8.
Zwarra Brunon, Wspomnienia gdańskiego bówki, t. 5, Gdańsk 1997.
