PESAROVIUS ALBERT, pastor kościołów św. Ducha i św. Barbary
| < Poprzednie | Następne > |
ALBERT POMIAN PESAROVIUS (Pessarovius) (Nikolaiken (Mikołajki, powiat Mrągowo) – 11 VIII 1709 Gdańsk), pastor kościoła św. Ducha i kościoła św. Barbary, lektor języka polskiego. Jeden z dziesięciorga dzieci Adalberta Pesaroviusa-Pesary (1590 lub 1594 – 2 VI lub 8 X 1696 Mikołajki), po studiach w Królewcu rektora szkoły w Orzyszu, od 1625 do śmierci pastora kościoła w Mikołajkach i poślubionej w 1620 Ursuli z domu Peizer (ok. 1611 – 8 VII 1701 Mikołajki). Jego sześciu braci było kaznodziejami i pastorami, m.in. Johann Georg w 1708 był kaznodzieją w Bolszewie i jeszcze w tym samym roku w Łebie; Samuel (1626 Rhein (Ryn powiat Giżycko) – 1696 Elbląg), po studiach w Królewcu (zapisany w lipcu 1651) w latach 1672–1681 był pastorem w Grębocinie (powiat Toruń), Elias (1645 Mikołajki – 9 II 1709), kaznodzieją m.in. w Holandii (Purmerend, Leuwarden, Amsterdam), David „Pesarski” (18 V 1636 Mikołajki – 30 IV 1693 Zalewo), kaznodzieją w Wildzie i Zalewie, a Paul (18 II 1650 Mikołajki – 3 XII 1723 Drezno), pierwszym pastorem katedry w Królewcu i profesorem teologii tamże oraz w Uppsali.
Od 1681 pastor w Schönbaum (Drewnica na Żuławach), wyświęcony 18 grudnia tego roku. Od sierpnia 1687 pastor w kościele św. Ducha w Gdańsku, od 20 XII 1693 w kościele św. Barbary. 14 VI 1695 brał udział w konwencie, po którym wraz z 15 innymi duchownymi protestanckimi (m.in. pastorem kościoła św. Katarzyny Andreasem Barthem, rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy Samuelem Schelwigiem, diakonem kościoła św. Bartłomieja Michaelem Kempinem i pastorem kościoła św. Ducha Johannem Jacobem Hoynoviusem) podpisał deklarację poparcia dla ortodoksyjnego luteranizmu w głośnym sporze ze zwolennikami pietyzmu, w którym mediatorem był ówczesny sekretarz Rady Miejskiej Friedrich Fabricius.
Od 16 X 1695 do śmierci polski kaznodzieja w kaplicy św. Anny i jednocześnie niemiecki diakon w kościele św. Trójcy. Odkąd objął ostatnią, „podwójną” posadę, wskazywał na niewłaściwość regulacji Rady Miejskiej z 1651, od kiedy to polski kaznodzieja kaplicy św. Anny stawał się jednocześnie drugim niemieckim diakonem kościoła św. Trójcy. Wywoływało to niechęć polskiej części społeczności, która czuła się zaniedbywana z powodu skracania lub wręcz braku realizacji takich posług duszpasterskich jak kazania, liturgie czy wizyty u chorych – co mogłoby skłaniać wiernych do przechodzenia na katolicyzm. Szło to z kolei w parze z poparciem projektu Ministerium Duchownego z 1680, który miał zająć się ujednoliceniem nierówności obrzędów liturgicznych w poszczególnych kościołach (było np. 45 różnic w samej modlitwie kościelnej), odrzuconego jednak przez Radę Miejską z obawy przed ingerencją króla polskiego i jezuitów.
W 1708 doczekał się opublikowania Ratsordnung betr. Einrichtung der geistlichen Amtsgeschäfte und Kirchengebete bei der evangelisch-lutherischen Gemeine der Stadt Danzig (Zarządzenie Rady Miejskiej dot. urządzania duchownych spraw urzędowych i modlitw kościelnych w ewangelicko-luterańskiej społeczności Miasta Gdańska), tuż przed jego śmiercią, 26 VIII 1709, Rada Miejska wydała zarządzenie o rozdziale podwójnej funkcji jednego duchownego, zezwoleniu polskiemu kaznodziei na udzielanie chrztów i ślubów w języku polskim oraz jednoczesnym mianowaniu go lektorem tego języka w Gimnazjum Akademickim. Autor wierszy, m.in. żałobnego, opublikowanego w zbiorze przygotowanym przez Abrahama Heysego po zgonie pastora kościoła NMP Nathanaela Dilgera, wydanym w 1683.
Był trzykrotnie żonaty. Po raz drugi z poślubioną 7 II 1683 w kościele Najświętszej Marii Panny z Euphrosiną (pochowana 28 IX 1691 w zakupionym przez niego 23 I 1685 grobie nr 6 w kościele św. Trójcy), wdową po Christianie Sinnissu. Trzecią żoną była Concordia (poślubiona 1 XI 1694 w kościele św. Barbary i pochowana 12 VII 1709 wraz z drugą żoną), córka Abrahama Hartwicha (chrzest 28 I 1663 Królewiec – XII 1720 lub I 1721 Barenhof bei Neuteich (Dworek koło Nowego Stawu) na apopleksję), nauczyciela i konrektora szkoły parafialnej w Löbenicht (Królewiec), od 1712 pastora w Dworku. Ojciec Salomona Teophila (pochowany 13 VI 1719 wraz z ojcem), 30 VII 1697 zapisanego do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, z gronem kolegów wierszami gratulacyjnymi uświetniających ślub Adelgundy, córki burmistrza Johanna Ernsta Schmiedena z ich profesorem, a później burmistrzem Johannem Gotffriedem von Diesseldorfem, od 1707 studenta w Rostocku.
Zmarły podczas panującej w Gdańsku wielkiej epidemii dżumy (zob. epidemie nowożytne, tabela) (miesiąc wcześniej zmarła również jego żona). Pochowany 16 VIII 1709 wraz z obiema żonami w kościele św. Trójcy. Żegnał go mową pogrzebową pastor kościoła św. Trójcy Samuel Schelwig (Erster Außzug / Aus der eich-Predigt / so den 28. Augusti 1709 dem Seeligen Herrn (Tit.) Alberto Pomian Pesarovio, treu-verdienten Diacono zur Heil. Dreyfaltigkeit / und Polnischen Prediger zu S. Annen gehalten worden), wierszowany utwór żałobny przygotował m.in. kolega syna z Gimnazjum, student filozofii i teologii David Czerniewski.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 268.
Faber Walther, Die polnische Sprache im Danziger Schul- und Kirchenwesen von der Reformation bis zum Weltkrieg, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins” 1930, H. 70, s. 117–126.
Hase Carl Alfred von, Pesarovius Paul Pomian, w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 25, 1887, s. 410–411.
Praetorius Ephraim, Athenae Gedanenses sive Commentarius historico-chronologicus…, Lipsiae, 1713, s. 167.
Praetorius Ephraim, Danziger Lehrer Gedächtniß…, Danzig und Leipzig 1760, s. 11, 13, 15, 17, 56.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 58, 62, 63, 65, 94, 124, 260.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 391; 4, 151.
Wróblewska Kamila, Celińska Elżbieta, Nad ikonografią polskich pastorów ewangelickich, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1969, nr 4, s. 489–493 (portrety ojca i brata Dawida).
