PRZERÓBKA
| < Poprzednie | Następne > |
PRZERÓBKA (Troyl), dzielnica Gdańska ( administracyjny podział). W połowie XIX wieku prasa gdańska stosowała także nazwę Przerabka. Według statutu dzielnicy z 2014 granice dzielnicy „stanowi Martwa Wisła od mostu wantowego do Kanału Kaszubskiego, następnie Kanałem Kaszubskim ponownie do Martwej Wisły, a następnie granicą jest Martwa Wisła do ujścia do Zatoki Gdańskiej. Dalej biegnie brzegiem Zatoki Gdańskiej do ul. Poinca i Sucharskiego i na południe ulica Sucharskiego do mostu wantowego”.
Nazwa notowana w 1757, od miejsca przerabiania (szuflowania, suszenia) dostarczanego z Polski zboża przed skierowaniem go na gdański rynek. W połowie XIX wieku prasa gdańska stosowała także nazwę Przerabka. Wzmiankowane w 1780 osiedle nad Wisłą, powstałe wzdłuż drogi flisackiej, używanej przy przeciąganiu (trałowaniu) tratw za pomocą lin, zwanej trelem (stąd nazwa Troyl), w miejscu obecnej ul. Nad Brzegiem oraz drogi (obecna ul. Sienna) do przeprawy przy Gęsiej Karczmie, do końca XIX wieku z nieliczną, rozproszoną zabudową i z kilkoma zagrodami nad Wisłą, naprzeciwko Polskiego Haka. Bardziej na północy, naprzeciw wyspy Ostrów, od połowy XVII wieku funkcjonowały dwa większe gospodarstwa, tzw. Mały Holender i Wielki Holender; w tym drugim działający tu wiatrak przetrwał jeszcze do początku XX wieku. W rejonie Heubuder Straße (ul. Sienna) powstała w 1869 roku wytwórnia rzecznych łodzi Johanna Daniela Wojana, po 1900 przeniesiona na Troyl 13 (ul. Przetoczna; stocznia Wojana).
W 1885 mieszkało tu 359 osób. Od 1 IV 1907 w granicach administracyjnych miasta Gdańska, z około 400 mieszkańcami. Po powstaniu w roku 1904 kanału zwanego Kaiserhafen ( Kanał Kaszubski), powstaniu nowych nabrzeży, doprowadzeniu kolei i wybudowaniu w 1912 mostu Siennickiego, obszar Przeróbki i okolic poddany został intensywnej zabudowie przemysłowej, do 1909 do indywidualnych odbiorców zaczął docierać prąd z elektrowni na Ołowiance ( elektrownie i elektrociepłownie). W 1905 powstała, działająca do 1945 pod nazwą Danzig Kaiserhafen, stacja kolejowa Gdańsk Kanał Kaszubski, obsługująca nadbrzeże pobliskiego Kanału Kaszubskiego oraz funkcjonujący obok niej prom łączący ją z wyspą Ostrów.
Oprócz odsuniętych od zabudowy fabryk (jak od 1913 Chemische Produktenfabrik Pommerensdorf, przy obecnej ul. Kujawskiej 2; przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe), w 1912 przy Breitenbachstraße 25 (ul. Siennicka) powstały warsztaty kolejowe Eisenbahn-Hauptwerkstatt Danzig-Troyl ( Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego). Powstało wówczas osiedle mieszkaniowe, głównie dla pracowników warsztatów kolejowych, przy Breitenbachstraße, Wichertstraße (ul. Lenartowicza), Bodelschwinghstraße (ul. Kryniczna) i Troyl.
Podczas I wojny światowej na wysokości ujścia Motławy do Wisły utworzony został obóz jeniecki (od 15 I 1915 obóz pracy) dla oficerów i żołnierzy rosyjskich ( obozy jenieckie w Gdańsku). W okresie II Wolnego Miasta Gdańska powstały składy Towarzystwa Aldag. Położenie nad Wisłą sprzyjało w tym czasie powstawaniu mniejszych zakładów produkujących kutry i łodzie (Argus Boot-Maschinen- und Motorenbau, od 1922 przy Heubuder Straße 33; przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe). W 1927 Przeróbkę połączono linią tramwajową ze Śródmieściem (Targ Kaszubski – Stogi; tramwaje), oddano też wówczas do użytku asfaltową drogę na Stogi (obecnie ul. Wosia Budzysza). W tym okresie powstało osiedle domków szeregowych przy ul. Troyl.
Podczas II wojny światowej w pobliże Chemische Werke (wcześniej Chemische Produktenfabrik Pommerensdorf) przenoszono inne zakłady chemiczne (w 1941 na Troyl 67 – Siegel & Co. Chemische Fabrik, z okolic Oruni; przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe). W 1945 nazwę Troyl nieoficjalnie zmieniono na Trojan, Zarząd Miasta przyjął wprawdzie nazwę Zawiśle, jednak w 1948 z dwóch proponowanych nazw: Przerabka lub Przeróbka, Ministerstwo Administracji Publicznej zatwierdziło drugą. Od maja 1945 uruchomiono Warsztaty Główne Gdańsk-Trojan, następnie Warsztaty Kolejowe Polskich Kolei Państwowych, od 1952 Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego. Od 1948 uruchomiono produkcję w fabrykach chemicznych (późniejsze Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych; przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe. Po 1945). 5 IX 1960 przy ul. Siennej 26 oddano do użytku budynek Szkoły Podstawowej nr 61 (od 1973 im. Józefa Wybickiego). W połowie lat 60. XX w. rozpoczęto budowę osiedla „Bajka" między ul. Sienną, Bajki i Kryniczną (np. blok przy ul. Siennickiej 10 oddano 11 VII 1965). W 1966 oddano do użytku pawilon handlowy (sklep SAM) przy ul. Krynicznej 20 (później biblioteka i apteka), 14 IX 1968 w nowym budynku przychodnię lekarską przy ul. Siennickiej (naprzeciw ZNTK). W 1970 przy ul. Siennickiej 23 otwarto Zakład Karny Gdańsk-Przeróbka.
| Ulica | Nazwa historyczna | Osiedle | Informacje o nazwie współczesnej | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Chrystiana Andersena | od 19 IV 1977 | upamiętnia duńskiego pisarza i poetę (1805–1875) | ||
| Bajki | Rimrottstraße, na pamiątkę dr. inż. Fritza Rimrotta, dyrektora gdańskiej Okręgowej Dyrekcji Kolei (1849 – po 1919) |
obecna nazwa od 1945 | ||
| Jana Brzechwy | od 19 IV 1977 | upamiętnia polskiego poetę (1898–1966) | ||
| Burtowa | Neu Hela | Wisłoujście | skreślona z listy ulic Gdańska, druga równoległa (za ul. Masztową) w kierunku południowo-wschodnim do ul. de Plélo | |
| Jeana Charpantiera | Pfarrgang, w 1945 Gafle |
Wisłoujście | obecna nazwa od 11 V 1995 | |
| Chemików | od 11 V 1995, 18 I 2024 nazwę rozciągnięto na nowo wybudowany, w przedłużeniu w kierunku południowym, odcinek ulicy | |||
| Karola Dickensa | od 19 IV 1977 | upamiętnia angielskiego powieściopisarza, autora Oliviera Twista, Davida Copperfielda i Opowieści wigilijnej (1812–1870) | ||
| Joachima Pastoriusa | Röttgerstraße | obecna nazwa od 1945 | ||
| Kapitańska | Steuermannstraße | Wisłoujście | skreślona z listy ulic Gdańska, odcinek ul. de Plélo do skrzyżowania z ul. Charpantiera | |
| rondo im. Komitetu Obrony Robotników (KOR) | nazwa od 25 VIII 2016 | skrzyżowanie ul. Ku Ujściu i ul. Sucharskiego | ||
| Kotwice | Norderstrasse | Wisłoujście | obecna nazwa od 1945 | skreślona z listy ulic Gdańska, obecnie na jej miejscu znajduje się Nabrzeże Wisłoujście |
| Kryniczna | Bodelschwinghstraße | obecna nazwa od 1945 | ||
| Kutrowa | Ruderstraße, w 1945 Wioślarska, w 1946 Wiosłowa |
Wisłoujście | skreślona z listy ulic Gdańska, poprzeczna do nieistniejącej ul. Kapitańskiej | |
| Ku Ujściu | Weichselmünder Weg | Wisłoujście | obecna nazwa od 1945 | |
| Kujawska | Am Fort Kronprinz | obecna nazwa od 1946 | ||
| Łodzie | Kahnstraße | Wisłoujście | obecna nazwa od 1945 | skreślona z listy ulic Gdańska, obecnie fragment ul. de Plélo w stronę ul. Charpantiera |
| Teofila Lenartowicza | Wichertstraße, na pamiątkę Wicherta, dyrektora budowy Głównego Warsztatu Kolejowego Gdańsk-Troyl |
obecna nazwa od 1945 | upamiętnia poetę doby romantyzmu, etnografa, rzeźbiarza i konspiratora (1822–1893) | |
| Masztowa | Hambergerstraße | Wisłoujście | obecna nazwa od 1945 | skreślona z listy ulic Gdańska, równoległa w kierunku południowo-wschodnim do ul. de Plélo |
| Antoniego Parysa | Mastenstraße | Wisłoujście | obecna nazwa od 1945 | skreślona z listy ulic Gdańska, prostopadła (na południowy wschód) od nieistniejącej Burtowej, upamiętniała podpułkownika poległego w walkach o Gdańsk w 1807 |
| Roberta de Plélo | Wisłoujście | od 1945 (na odcinku od ul. Ku Ujściu do nieistniejącej ul. Sieciowej), od 11 V 1995 nazwa objęła też obszar wzdłuż Nabrzeża Węglowego i Nabrzeża Wisłoujście |
||
| Pokładowa | Wisłoujście | od 20 V 1960 | ||
| Promowa | Schaderuten | obecna nazwa od 1945 | ||
| Przetoczna | Troyl | obecna nazwa od 1945 | ||
| Rejowa | Pulverstraße | Wisłoujście | obecna nazwa od 1945 | skreślona z listy ulic Gdańska, przedłużenie na północny-wschód nieistniejącej ul. Masztowej |
| Sieciowa | Netzstraße | Wisłoujście | obecna nazwa od 1945 | skreślona z listy ulic Gdańska, od skrzyżowania nieistniejącej ul. Kotwice do skrzyżowania z ul. de Plélo |
| Sienna | Heubuder Straße | obecna nazwa od 1945 | od nr. 2 do nr. 26, parzyste, od nr. 1 do nr. 39, nieparzyste | |
| Siennicka | Breitenbachstraße, na pamiątkę Paula Breitenbacha |
obecna nazwa od 1945 | od nr. 10 do nr. 27 | |
| Stara Twierdza | wzdłuż twierdzy Wisłoujście | |||
| Henryka Sucharskiego | od 28 X 1969 | ulica oddana do użytku 30 VIII 1971, upamiętnia dowódcę obrony Westerplatte (1898–1946) | ||
| Żaglowa | Segelstraße | Wisłoujście | obecna nazwa od 1945 | skreślona z listy ulic Gdańska, równoległa do nieistniejącej ul. Parysa |
| Rok | Liczba ludności |
|---|---|
| 2010 | 4849 |
| 2011 | 4748 |
| 2012 | 4638 |
| 2013 | 4522 |
| 2014 | 4420 |
| 2015 | 4337 |
| 2016 | 4202 |
| 2018 | 4134 |
