RADIO GDAŃSK

< Poprzednie

Następne >

Lothar Schultz, inicjator powstania Gdańskiej Rozgłośni Radiowej, 1927

Błąd przy generowaniu miniatury Chyba brakuje pliku /home/fundacjagdansk/domains/fundacjagdanska.hostingsdc.pl/public_html/images/8/8a/Otto_Selberg_kierownik_muzyczny.jpg

Otto Selberg, kierownik muzyczny Gdańskiej Rozgłośni Radiowej

Maszt nadawczy na budynku gdańskiej rozgłośni radiowej

Radiostacja w Jelitkowie uruchomiona w 1926 dla zapewnienia łączność ze statkami na morzu i emisji programu gdańskiej rozgłośni

Długi Targ: radiowa transmisja przemówienia Adolfa Hitlera z 28 IV 1939

Błąd przy generowaniu miniatury Chyba brakuje pliku /home/fundacjagdansk/domains/fundacjagdanska.hostingsdc.pl/public_html/images/0/00/Radio_Gdańsk,_mural.jpg

Mural pamiątkowy z okazji 80-lecia Radia Gdańsk, 2025

RADIO GDAŃSK. Do 1945. Gdańska Rozgłośnia Radiowa (od 1926 Danziger Rundfunk, od 19 IV 1934 Landessender Danzig, od 1 IX 1939 Reichssender Danzig), powstała dzięki inicjatywie Lothara Schultza (ur. 6 I 1874 Poznań), do 1920 zawodowego oficera, od 1924 gdańskiego handlowca, od dnia powstania rozgłośni 1 VI 1926 jej kierownika administracyjnego. Początkowo funkcjonowała jako dział poczty II Wolnego Miasta Gdańska (WMG). Emisję programu na fali 272,7 m rozpoczęła 17 IX 1926 ze studia na poddaszu dyrekcji poczty przy pl. Wintera ( Targ Maślany) z adresem Ankerschmiedegasse 10/11 (ul. Kotwiczników), od 1939 Lastadia 41/42. Studio następnie powiększono poprzez nadbudowanie kolejnego piętra.

Program nadawano w kooperacji z radiem w Królewcu. Początkowo gdański blok audycji nadawany był od godziny 11.00 do 15.00, następnie od 16.00 do 20.00 transmitowano audycje Radia Królewiec. Studio przy pl. Wintera było połączone kablem z budynkiem urzędu telegraficznego przy Hundegasse 114/116 (ul. Ogarna), gdzie na poddaszu znajdowała się aparatura nadawcza radiostacji. Poprzez ustawiony w grudniu 1910 roku na jego dachu 20-metrowy maszt do łączności radiowo-telegraficznej, prowadzona była emisja programu dla radiosłuchaczy w centrum miasta oraz transmisja do radiostacji na Grodzisku, która emitowała ją w eter do dalej położonych odbiorców, w tym do Królewca. Przez tę radiostację łączono się też z Berlinem oraz innymi ośrodkami nadawczymi. Radiostacja na Grodzisku, o mocy 1,5 kW, początkowo o charakterze wojskowym, była wykorzystywana od 6 XI 1922 do łączności ze statkami na morzu. 17 IX 1926 zastąpiona została przez zbudowaną w tym celu stację w Jelitkowie, pracującą na fali 453,2 m, która mogła służyć do emisji i transmisji programu radiowego. Na Grodzisku znajdowały się w jednym z dawnych bastionów wszystkie niezbędne do tego celu urządzenia techniczne oraz rezerwowe studio nadawcze, wykorzystywane w końcowym okresie II wojny światowej.

Współpraca i wspólna emisja programów na jednej częstotliwości radiowej rozgłośni w Gdańsku i Królewcu trwała do 1945. Po 1933 transmitowane były też w większym niż dotychczas wymiarze audycje centralnej radiostacji w Berlinie. W latach 30. XX wieku codzienny program nadawany był już od godziny 6.00 do 22.00. W gmachu dyrekcji poczty II WMG przy pl. Wintera, obok studia spikerskiego i biur redakcji, była mała sala koncertowa. Część biur i redakcji mieściła się w 1928 przy Vorstädtischer Graben 58 (ul. Podwale Przedmiejskie). Program gdańskiej rozgłośni składał się, obok serwisów informacyjnych, z nadawanych na żywo bloków tematycznych: pogadanek i prelekcji znanych gdańskich literatów, czytających lub recytujących swoje utwory, opowieści znanych gdańskich historyków i architektów o historii miasta, jego architekturze i zabytkach. Poruszano też aktualne problemy społeczne. Po 1930 istniała radiowa orkiestra kameralna, występująca codziennie, w 1933 pod dyrekcją kierownika muzycznego gdańskiego radia Ottona Selberga, w 1935 Ernsta Kallipkego (byli zarazem kierownikami muzycznymi radia).

Po 1933, a przede wszystkim po 1935, program audycji został zdominowany przez propagandę nazistowską. Uwidoczniało się to w treści drukowanych zapowiedzi programowych, w wydawanym co tydzień w latach 1926–1941 z barwną ilustrowaną okładką „Der Danziger Rundfunk Wochenschrift für Unterhaltung und Belehrung”, z redakcją przy Breitgasse 96 (ul. Szeroka). 1 XII 1933 rozgłośnia otrzymała nowy sygnał: An der Weichsel gegen Osten (Nad Wisłą na Wschodzie). Za pomocą wozów transmisyjnych i łączy telefonicznych nadawano relacje terenowe z bieżących wydarzeń, transmitowano przebieg różnych uroczystości, wieców politycznych. Kierownictwo programowe i artystyczne rozgłośni sprawowały osoby delegowane przez centralę w Berlinie. Od 1926 do 1933 kierował nią przybyły do Gdańska Otto Normann (ur. 10 VII 1896 Brunszwik (Braunschweig)), od lata 1933 Joachim Schmidt, zastąpiony 1 VI 1937 przez Reginalda Buse. Obaj byli skierowani do Gdańska w uzgodnieniu z ministerstwem propagandy Josepha Goebbelsa. W redakcji kulturalno-literackiej pracował Hans-Ulrich Röhl, od 1924 nauczyciel gdańskich szkół po Studium Nauczycielskim, aktywista i działacz NSDAP. MrGl

Abonenci radiowi w II WMG

1926	1378
1927	19 019
1928	18 239
1929	18 502
1932	17 660
1933	17 824
1934	20 909
1935	26 462
1936	29 000
MrGl

Radio Gdańsk po 1945 (Rozgłośnia Regionalna Polskiego Radia w Gdańsku – Radio Gdańsk SA), jedna z 17 rozgłośni publicznego radia w Polsce, realizujących odrębne programy regionalne, nadawane na terenach poszczególnych województw. Jako Dyrekcja Okręgowa Polskiego Radia w Gdańsku, zorganizowana przez pełnomocnika Polskiego Radia Jerzego Stańczaka, przybyłego do Gdańska 5 V 1945, rozpoczęło funkcjonowanie po przekazaniu przez władze radzieckie 2 VI 1945 radiostacji na Grodzisku. Pierwszą, próbną audycję gdańska rozgłośnia nadała 13 VI 1945. Premierową transmisję z okazji Święta Morza przeprowadzono 29 VI 1945. W skład pierwszej ekipy radiowej wchodzili, oprócz dyrektora Jerzego Stańczaka, jego żona Jadwiga jako kierowniczka programowa, Tadeusz Tylewski jako kierownik muzyczny, Halina Hohendlinger jako reżyser, inżynierowie Krzysztof Wójtowicz, Leon Krzyształowski, Tadeusz Malinowski, Konstanty Radziwiłł, technik Lothar Dunkelman, Marianna Sankiewicz, Feliks Polewicz, Jan Barkit. Za zasługi w organizacji radia w grudniu 1946 odznaczony został Medalem Niepodległości Wacław Paroll, dyrektor gdańskiej Okręgowej Dyrekcji Polskiego Radia. W latach 1951–1993 rozgłośnia wchodziła w skład Komitetu do spraw Radia i Telewizji (tzw. Radiokomitet).

25 V 1947 siedzibę przeniesiono do Wrzeszcza, gdzie rozgłośnia zajmowała dwa zabytkowe budynki po obu stronach al. Grunwaldzkiej: willę przy Grunwaldzkiej 18, wybudowaną w końcu XIX wieku przez budowniczego statków Dietricha Massmanna (zob. Carl Wilhelm Domansky) oraz willę ( Rudolf Patschke) przy ul. Uphagena 23. W listopadzie 1999 przeniesione do nowej siedziby (oficjalne otwarcie 30 VI 2000), dobudowanej do budynku przy al. Grunwaldzkiej 18. Wraz z likwidacją Radiokomitetu w 1993, rozgłośnia została przekształcona w spółkę akcyjną Skarbu Państwa i funkcjonuje pod obecną nazwą. W okresie 1945–1991 nadawało kilkadziesiąt minut audycji na dobę, na częstotliwościach, które w pozostałym czasie wypełniał program ogólnopolski Polskiego Radia. Od grudnia 1991 program jest całodobowy.

Radio Gdańsk nadaje w województwie pomorskim oraz w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego na częstotliwościach: UKF 103,7 MHz – z nadajnika w Chwaszczynie, UKF 102 MHz – Słupsk, UKF 107 MHz – Wojsk koło Bytowa, UKF 106 MHz – Kwidzyn, UKF 91,1 MHz – Skórowo koło Lęborka; w internecie na stronie www.radiogdansk.pl. Radio Gdańsk posiada profesjonalne studio nagrań. Korzystali z niego m.in.: Jean-Michel Jarre, Ray Wilson, Myslovitz, Anita Lipnicka i John Porter, Leszek Możdżer, Hanna Banaszak, O.N.A., Kombi, Rafał Blechacz, Stefania Toczyska oraz wielu innych muzyków.

W 1962 Rozgłośnia uhonorowana została odznaką „Za zasługi dla Gdańska”. Z okazji 80. rocznicy powstania, w 2025 otrzymała Gryfa Pomorskiego, przyznawanego przez Marszałka Województwa Pomorskiego, 25 lipca tego roku na ścianie budynku przy ul. Partyzantów 85 odsłonięto pamiątkowy mural, wykonany przez Piotra „Tuse” Jaworskiego i zespół Tuse Studio. JM

Dyrektorzy, reżyserzy, spikerzy Radia Gdańsk 1945–1970

Dyrektorzy	Reżyserzy	Spikerzy
Zdzisław Stańczak (1945)	Halina Hohendlinger	Hanna Wasiukiewicz
Wacław Paroll (1946–1949)	Andrzej Skarżyński	Lucyna Bette
Antoni Śmiejan (20 IX 1949 – 1 VI 1950)	Tadeusz Muskat (1954–1957)	Danuta Czarnecka
Wojciech Bartnik (1 VI 1950 – 1 IV 1953)	Jan Gosk (Jan Bołgaty) (1957–1981)	Ewa Jabłońska
Jan Mikołajski ( 1 IV 1953 – 1 IX 1954)		Leszek Stamm
Józef Matynia (1 IX 1954 – 26 XI 1956)		Olgierd Pawłowski
Władysław Mergel (26 XI 1956 – 15 VI 1957)		Zygmunt Sójka
Henryk Lechowski (15 VI 1957 – 31 I 1968)		Zdzisław Matuszewicz
Stanisław Goszczurny (1 II 1968 – 1974)		Zbigniew Romaniec
		Zyta Krzemieniecka
		Jerzy Pruciński
		Arkadiusz Zarański
„Gdański Rocznik Kulturalny”, nr 5, 1970, s. 132.

Prezesi Radia Gdańsk SA

1993–2002	Andrzej Trojanowski
2002–2006	Tomasz Krankowski
2006–2011	Dariusz Wasielewski
2011 – 24 III 2016	Lech Parell
24 III 2016 – 1 III 2018	Andrzej Liberadzki
6 VI 2018 – 5 IX 2019	Dariusz Wasielewski
12 IX 2019 – 3 I 2024	Adam Chmielecki
JM