SCHREIBER THOMAS JOHANNES, drukarz
| < Poprzednie | Następne > |
THOMAS JOHANNES SCHREIBER (2 III 1699 Lubeka – 30 VII 1778 Gdańsk), drukarz. Przybył z Lubeki do Gdańska najpewniej przed 1723. Pracował jako pomocnik w zakładzie typograficznym Johanna Daniela Stollego ( drukarstwo i drukarnie), między 14 września a 7 grudnia 1724 przejął zakład od wdowy po Johannie Danielu Stollem, Concordii Benigny, z którą się ożenił. 30 X 1724 otrzymał jako drukarz obywatelstwo Gdańska.
Drukarnię, przy Fleischergasse (ul. Rzeźnicka), prowadził w latach 1724–1778. Miała ona wyłączność druku rozporządzeń, anonsów, biletów loteryjnych (od 1728) oraz publikacji gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Otrzymawszy od Rady Miejskiej tytuł drukarza miejskiego, odnowił zasób typograficzny drukarni i wydał ponad 210 tytułów, liczących łącznie ponad 2300 arkuszy. Wydawał dzieła Gottfrieda Lengnicha, Jacoba Theodora Kleina, Michaela Hanowa, także literaturę popularną, w tym kalendarze. Wznowił popularne wydania polskich kronik Galla Anonima i Wincentego Kadłubka, tłoczył dzieła w języku polskim i podręczniki do nauki tego języka.
Uważa się, że w 1763 wydał w języku polskim czasopismo „Monitor”, opatrzone piękną szatą graficzną, druki z okazji jubileuszy i uroczystości: rocznicy wynalezienia druku (1740), wyzwolenia Gdańska spod panowania krzyżackiego (1754), założenia Gimnazjum Akademickiego (1758), pokoju oliwskiego (1760). Zatrudniał kilku zecerów i uczniów, dziewięciu czeladników, współpracowało z nim grono sztycharzy. W latach 50. i 60. XVIII wieku prowadził handel książkami, które reklamował na łamach wydawanego przez siebie czasopisma „Danziger Erfahrungen”. Oferował literaturę religijną, podręczniki szkolne oraz własne wydawnictwa.
W 1740, we współpracy z profesorem z Gimnazjum Akademickiego, zorganizował jubileusz 300-lecia wynalazku czcionki drukarskiej, z tej okazji oficyna wydała pierwsze opracowanie typografii gdańskiej, autorstwa Michaela Hanowa. W 1759, dzięki jego zabiegom, Rada Miejska Gdańska wydała ordynację drukarską, która ustalała sytuację prawną drukarstwa w Gdańsku, procedurę cenzurowania tekstów i ceny za usługi typograficzne. Powodzenie jego działalności wynikało z dobrego zarządzania zakładem oraz z rozwoju w Gdańsku nauki oświeceniowej (której podstawowym nośnikiem informacji były drukowane publikacje).
Z małżeństwa z Concordią Benigną miał synów Carla Ludwiga i Johanna Carla. Po niepowodzeniach starszego syna i wdowy po nim z prowadzeniem od 1765 własnej drukarni przy Große Wollwebergasse (ul. Tkacka), przejął ją w 1772 i włączył do własnej, przy Fleischergasse (ul. Rzeźnicka). W drukarni tej powstało przeszło 300 tytułów, a współpracowali z nią najlepsi ówcześni sztycharze. Spadkobiercą był młodszy z synów, Johann Carl, w 1780 nabył ją Daniel Ludwig Wedel.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VII, s. 295.
