SIKORSKI ZDZISŁAW, profesor Politechniki Gdańskiej
ZDZISŁAW EDMUND SIKORSKI (ur. 29 X 1930 Wilno), profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Bernarda, żołnierza wojny polsko-rosyjskiej 1918–1920, starszego ogniomistrza w artylerii, odznaczonego Krzyżem Walecznych, oraz Marii. Od 1933 mieszkał w Toruniu, ojciec pracował w Centrum Wyszkolenia Artylerii i w Szkole Podoficerów Zawodowych Artylerii. W 1950 zdał maturę w tamtejszym I Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika.
Od 1950 student PG. Studiował przez rok na Wydziale Agrotechnicznym, po jego likwidacji od 1951 na Wydziale Chemicznym. Od 1954 inżynier chemik, od 1956 magister inżynier w specjalności technologii produktów zwierzęcych. W latach 1954–2002 pracownik PG. Od 1961 doktor na podstawie rozprawy Jonizacja dymu wędzarniczego i jej wpływ na jakość produktów zwierzęcych (przewód na Wydziale Chemicznym PG, promotor Jerzy Damazy Tilgner). Od 1965 doktor habilitowany na podstawie dorobku i pracy Zmiany chemiczne dymu wędzarniczego w polu wylądowań koronowych (opublikowana w „Zeszytach Naukowych Politechniki Gdańskiej”, seria Chemia. Od 1966 docent, od 1973 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1980 profesor zwyczajny.
Na Wydziale Chemicznym PG był w latach 1966–1969 prodziekanem, w 1973–1975 i 1978–1981 dziekanem. Od 1965 do 1968 był kierownikiem Katedry Technologii Ryb, od 1969 do 2001 kierownikiem Zakładu Technologii Utrwalania Żywności i Mikrobiologii Technicznej, przekształconego w 1991 w Katedrę Chemii, Technologii i Biotechnologii Żywności. Był projektantem w Biurze Projektów Budownictwa Morskiego w Gdańsku (w latach 1956-1961), nauczycielem chemii w Studium Nauczycielskim Wychowania Fizycznego w Gdańsku (w latach 1957-1962), Technikum Przetwórstwa Rybnego w Gdyni. W latach 1964–1965 przebywał jako visiting assistant profesor na Uniwersytecie Stanowym w Ohio, w Katedrze Biochemii Rolniczej pracował z prof. Fredem E. Deatherage nad biochemicznymi przemianami w mięsie. W latach 1975–1976 jako senior research fellow pracował w Organizacji Naukowych i Przemysłowych Badań Wspólnoty w Hobart w Australii, w latach 1981-1982 w Department of Scientific and Industrial Research w Auckland w Nowej Zelandii, oraz w 1990–1991 w National Taiwan Ocean University w Keelung jako visiting research profesor.
Opracował pod kierunkiem Damazego Tilgnera technologię oraz aparaturę do elektrostatycznego wędzenia żywności stosując m.in. nową wówczas technikę: chromatografię gazową, wyniki opublikował w monografiach Chromatografia gazowa. Postęp w metodyce i aparaturze analitycznej (1962) i Chromatografia gazowa w analizie żywności (1964). Opracował z zespołem Katedry Technologii Ryb modyfikację technologii wytwarzania rybnych preparatów białkowych, elementy technologii przetwarzania kryla oraz otrzymywania chityny i chitozanu, metody osadzania enzymów na nośniku chitynowym, modyfikowanie reologicznych właściwości preparatów kolagenowych i farszów mięsnych oraz odzyskiwanie białek z odcieków produkcyjnych i z mniej wartościowych surowców mięsnych; wyjaśnił niektóre przyczyny zamrażalniczej denaturacji białek ryb i zaproponował sposoby zapobiegania im. Zbadał możliwości wykorzystania surowców pochodzenia morskiego do wytwarzania preparatów enzymatycznych i hydrolizatów do celów biotechnologicznych.
Współtwórca czterech patentów. Autor ośmiu monografii z dziedziny chemii, wędzarnictwa i technologii żywności, m.in. Technologia żywności pochodzenia morskiego (Warszawa 1971), redaktor czterech monografii, m.in. Toxins In Food (w formie cyfrowej, USA), Chemia Żywności (Warszawa 1988), autor artykułów publikowanych w „Journal of Food Science”, „Journal of Food Biochemistry”, „Journal of Texture Studies”, „Food Chemistry”, „Biotechnology and Bioengineering” , „Critical Reviews in Food Science and Nutrition”, „Magazynie Przemysłu Rybnego”, „Przemyśle Spożywczym”, „Polish Journal of Food and Nutrition Sciences”, „Bulletin of the Sea Fisheries Institute”, „Medycynie Weterynaryjnej”, „Magazynie Przemysłu Spożywczego”, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość”, Zeszytach Naukowych PG, seria: Chemia. W 1993 był współinicjatorem wydawanej przez amerykańskie wydawnictwo CRC serii „Chemical and Functional Properties of Food Components Series”, w latach 2001–2020 był redaktorem naczelnym.
Od 1969 członek, w latach 1996–2003 przewodniczący Komitetu Technologii Chemii i Żywności Polskiej Akademii Nauk (PAN) (później Komitet Nauk o Żywności i Żywieniu). W 1990 jeden z założycieli Polskiego Towarzystwa Technologów Żywności, wiceprezesem Zarządu Głównego (1991–1994), prezes Zarządu Oddziału Gdańskiego (1994–1997), od 2003 członkiem honorowym. W latach 1971–2003 członek Rady Naukowej Morskiego Instytutu Rybackiego, od 1986 do 1995 był jej przewodniczącym. W latach 1977–1982 był członkiem Rady Głównej Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, w 1982-1988 Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego od 1986 do 1988 członkiem Prezydium. Członek Polskiego Towarzystwa Chemicznego.
W 1997 otrzymał doktorat honoris causa Akademii Rolniczej w Szczecinie. Uhonorowany nagrodą Wydziału Nauk Rolniczych i Leśnych Polskiej Akademii Nauk. W 2003 wybrany został do International Academy of Foods Science and Technology, Międzynarodowej Akademii Nauk o Żywności.
Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1975), Krzyżem Oficerskim (1990) i Komandorskim (1999) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1997), Medalem im. Kazimierza Demela (2001). W 2015 Senat PG nadał mu tytuł Profesor Emeritus.
Żonaty z Krystyna z domu Stołyhwo (ur. Wilno), laborantką na Wydziale Chemicznym PG, córką Antoniego (zm. 1947 Choszczno) i Wandy z domu Oświęcimska (1911–1972 Gdańsk). Ojciec Ewy Kowalskiej, Anny Siondalskiej i Grażyny Sikorskiej-Wiśniewskiej.
Bibliografia:
Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, red. Lidia Becela, Warszawa 1989.
Ropelewski Andrzej, Morski Instytut Rybacki. Ludzie i wydarzenia 1921–2001, Gdynia 2001.
Wydział Chemiczny Politechniki Gdańskiej 1945–2010, red.Ewa Klugmann-Radziemska, Gdańsk 2010.
Who is who w Polsce. Encyklopedia biograficzna z życiorysami znanych Polek i Polaków, Nordlingen 2011.
