STOCZNIA GDAŃSKA. TRAWLERY RYBACKIE SERII B10

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Błąd przy generowaniu miniatury Chyba brakuje pliku /home/fundacjagdansk/domains/fundacjagdanska.hostingsdc.pl/public_html/images/8/85/Trawler_Jan_Turlejski.jpg
B10/3 „Jan Turlejski”

TRAWLERY RYBACKIE SERII B10, o nośności 450 DWT, budowane były w Stoczni Gdańskiej w latach 1949–1957. Były to jednostki przeznaczone do połowu dalekomorskiego, mogące pływać przez cały rok. Statki wyposażone były w urządzenia do połowu z obu burt oraz do przetwarzania ryb. Z czasem nazywane były popularnie „dalmorami”. Prace nad projektem trawlera parowego, prowadzone były w Biurze Konstrukcyjnym Zjednoczonych Stoczni Polskich (późniejsze Centralne Biuro Konstrukcji Okrętowych, CBKO-1) trwały od 1947. Jego głównym projektantem był Janusz Staszewski.

Jednostki typu B10 były to trawlery burtowe, z napędem parowym, jednośrubowe (śruba napędowa czteroskrzydłowa wykonana była ze staliwa, prawoskrętna, o średnicy 3,3 m; taką samą zapasową umieszczano na pokładzie). Stalowy kadłub (stal Siemens-Martin o grubości 11-13 mm) wzmocniony zbył przeciwlodowo, dzięki czemu statki mogły pracować niezależnie od pór roku (wielosezonowe). Kadłub posiadał siedem grodzi wodoszczelnych. Kadłuby były budowane na pochylniach A1, A2, A3 i A4 Wydziału K-2 (Wydział Montażu Kadłubów „A”). Montowano je z pojedynczych płyt i wręgów. Konstrukcja poszycia była mieszana nitowano-spawana. Uzyskanie odpowiedniego kształtu wymagało precyzji i doświadczenia, w pracach wyróżnił się m.in. Paweł Wohlgemuth, monter kadłubów Wydziału K-2, gdańszczanin, który pozostał w Polsce po II wojnie światowej. Siłownia znajdowała się na rufie. Napęd stanowiła maszyna parowa Frederiksstad Motor No 4 (1000 KM przy 115 obrotach na minutę). Na statku montowano jeden kocioł opalany węglem, z czasem zastąpiony mazutem.

Statek posiadał magazyn konserw oraz ładownie o łącznej powierzchni 388 m² oraz zasobnie węglowe (350 m³). W dziobowej części ładowni znajdowały się zbiorniki na tran oraz mączkę rybną. Zastosowano na nim zbiorniki szczytowe. Był wyposażony w jeden bom ładunkowy nad ładownią o długości 6,75 m o udźwigu 1,5 tony, który był zamontowany do przedniej ściany sterówki oraz dwa bomy nad siłownią przy kozłach rufowych o długości 5,5 m i udźwigu 2,2 tony. Posiadał wyposażenie przetwórcze, tj. dwubębnową wytwórnię mączki rybnej napędzaną silnikiem elektrycznym o wydajności pięć ton mączki na dobę, wytwórnię konserw oraz tranownię.

Statki miały długość 59,2 m; szerokość na wręgach – 9,1 m; wysokość boczna do pokładu głównego – 4,9 m; zanurzenie do znaku ładunkowego – 5,0 m. Rozwijały prędkość do 12 węzłów. Załoga mogła liczyć do 35 osób. W części dziobowej kadłuba na międzypokładzie rufowym oraz na pokładzie głównym zlokalizowano pomieszczenia mieszkalne (w sumie 18 kabin). Na obu burtach zawieszone na żurawikach typu grawitacyjnego znajdowały się dwie duże łodzie ratunkowe oraz komplet kamizelek i kół ratunkowych.

Statki były budowane w czterech wersjach, według specjalnych przepisów Lloyd’s Register of Shipping dla trawlerów, pod nadzorem Morskiego Rejestru ZSRR. Prototypowym statkiem serii B10 był s/s „Radunia”. W trakcie prac nad serią mocno skrócono cykl produkcji. Prototypowy statek budowano przez 26 miesięcy, ostatni przez osiem. W Stoczni Gdańskiej wybudowano 89 kadłubów, w tym 87 jednostek wyposażono. Radzieckiemu Sudoimportowi przekazano 65 trawlerów. Jednostka B10/06 („Kishinyov”) była pierwszym statkiem dla rybołówstwa dalekomorskiego przekazanym ZSRR. Statki okazały się wielkim sukcesem eksportowym polskiego okrętownictwa. 22 przeznaczono dla polskich armatorów. 18 pływało dla Przedsiębiorstwa Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich (PPDiUR) „Dalmor” i wszystkie nosiły nazwy polskich rzek. Statek B10/56 został przebudowany na okręt hydrograficzny/okręt rozpoznawczy i przekazany Marynarce Wojennej, w służbie jako ORP „Bałtyk”. Trzy ostatnie statki z serii B10 trafiły do PPDiUR „Odra” w Świnoujściu.

Dwa kadłuby statków, B10/03 („Jan Turlejski”) oraz (B10/04) „Regalica” zbudowano w Stoczni Gdańskiej i przekazano do wyposażenia Stoczni Północnej. Po zakończeniu robót oddano je polskim armatorom: B10/03 trafił do Państwowej Szkoły Rybołówstwa Morskiego w Gdyni (od 1968 połączona z Państwową Szkołą Morską w Gdyni), a B10/04 do PPDiUR „Dalmor”. Statki te nie wliczają się do dorobku Stoczni Gdańskiej. Trawlery wraz z trawlerami przetwórniami zajmują pierwsze miejsce pod względem liczby statków zbudowanych w Stoczni Gdańskiej. Budowa B10 była największą w historii Stoczni Gdańskiej serią jednostek należących do jednego typu. Następcą trawlerów B10 były statki serii B14, całkowicie spawane.

W nocy z 9 na 10 I 1975, podczas silnego sztormu, wskutek błędnych manewrów trawler „Brda” (B10/67) należący do PPDiUR „Dalmor” rozbił się o gwiazdobloki w awanporcie duńskiego portu Hanstholm. Kapitanem statku był Andrzej Zieliński. W wyniku źle przeprowadzonej akcji ratunkowej zginęło dziesięciu członków załogi, a jedenasty rybak zmarł na zawał serca w szpitalu. MTO

Rybacki trawler typu B10 wybudowane w Stoczni Gdańskiej w latach 1949–1957
Numer Nazwa Położenie stępki Wodowanie Oddany do użytku Armator Kraj
B10/01 „Rega” 15 II 1949 15 XI 1949 21 III 1952 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/02 „Radunia” 21 V 1949 26 XI 1949 18 VII 1951 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/03 „Jan Turlejski” Kadłub statku przekazany do wyposażenia do Stoczni Północnej 17 VII 1950 2 V 1953 Państwowa Szkoła Rybołówstwa Morskiego w Gdyni Polska
B10/04 „Regalica” Kadłub statku przekazany do wyposażenia do Stoczni Północnej Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/05 „Lotos” 28 VII 1950 18 XII 1950 5 VI 1952 Sudoimport ZSRR
B10/06 „Kishinyov” 28. VII 1950 28 XI 1950 27 IV 1952 Sudoimport ZSRR
B10/07 „Riga” 28 XII 1950 20 X 1951 30 VIII 1952 Sudoimport ZSRR
B10/08 „Valeriy Chkalov” 30 XII 1950 31 X 1951 13 IX 1952 Sudoimport ZSRR
B10/09 „Yakutsk” 20 VI 1951 19 III 1952 17 XI 1952 Sudoimport ZSRR
B10/10 „Minsk” 20 VI 1951 26 IV 1952 31 XII 1952 Sudoimport ZSRR
B10/11 „Svet” 7 XI 1951 31 V 1952 27 VI 1953 Sudoimport ZSRR
B10/12 „Luch” 7 XI 1951 9 VII 1952 11 V 1953 Sudoimport ZSRR
B10/13 „Orion” 21 XII 1950 31 VIII 1952 4 IV 1953 Sudoimport ZSRR
B10/14 „Neptun” 21 XII 1950 24 IX 1952 4 IV 1953 Sudoimport ZSRR
B10/15 „Polluks” 30 IV 1952 6 XII 1952 30 IV 1953 Sudoimport ZSRR
B10/16 „Merkuriy” 30 IV 1952 31 XII 1952 31 V 1953 Sudoimport ZSRR
B10/17 „Pluton” 26 VII 1952 20 I 1953 27 VI 1953 Sudoimport ZSRR
B10/18 „Meteor” 16 IX 1952 23 II 1953 27 VI 1953 Sudoimport ZSRR
B10/19 „Sirius” 28 IX 1952 30 IV 1953 31 VII 1953 Sudoimport ZSRR
B10/20 „Volkhov” 28 IX 1952 30 V 1953 30 IX 1953 Sudoimport ZSRR
B10/21 „Chelyabinsk” 31 I 1953 18 VI 1953 23 X 1953 Sudoimport ZSRR
B10/22 „Dnestr” 20 II 1953 18 VIII 1953 12 XII 1953 Sudoimport ZSRR
B10/23 „Abkhaziya” 16 III 1953 18 VIII 1953 8 XII 1953 Sudoimport ZSRR
B10/24 „Adzharistan” 16 III 1953 20 IX 1953 12 XII 1953 Sudoimport ZSRR
B10/25 „Uzbekistan” 5 VII 1953 20 XI 1953 2 III 1954 Sudoimport ZSRR
B10/26 „Moldaviya” 24 VIII 1953 22 XI 1953 27 III 1954 Sudoimport ZSRR
B10/27 „Ochakov” 24 VIII 1953 23 XII 1953 20 V 1954 Sudoimport ZSRR
B10/28 „Svanetiya” 25 IX 1953 31 XII 1953 30 IV 1954 Sudoimport ZSRR
B10/29 „Magnitogorsk” 25 IX 1953 30 I 1954 29 V 1954 Sudoimport ZSRR
B10/30 „Latviya” 1 XII 1953 16 III 1954 26 VI 1954 Sudoimport ZSRR
B10/31 „Ukraina” 1 XII 1953 7 IV 1954 30 VII 1954 Sudoimport ZSRR
B10/32 „Prut” 7 I 1954 20 IV 1954 30 VIII 1954 Sudoimport ZSRR
B10/33 „Azerbaydzan” 8 I 1954 15 VII 1954 7 X 1954 Sudoimport ZSRR
B10/34 „Kuban” 15 II 1954 16 III 1954 30 VIII 1954 Sudoimport ZSRR
B10/35 „Arga” 15 II 1954 8 VII 1954 6 X 1954 Sudoimport ZSRR
B10/36 „Radomka” 15 IV 1954 16 VIII 1954 4 XI 1954 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/37 „Rawka” 15 IV 1954 9 IX 1954 30 XI 1954 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/38 „Raba” 25 V 1954 22 IX 1954 29 XII 1954 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/39 „Rozoga” 1 VI 1954 27 IX 1954 28 I 1955 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/40 „Rudawa” 19 VI 1954 9 X 1954 31 I 1955 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/41 „Birma” 26 VI 1954 30 X 1954 28 II 1955 Sudoimport ZSRR
B10/42 „Tom” 1 VII 1954 25 XII 1954 22 III 1955 Sudoimport ZSRR
B10/43 „Kuleshovka” 16 VIII 1954 30 X 1954 16 IV 1955 Sudoimport ZSRR
B10/44 „Kedrovka” 20 VIII 1954 4 XII 1954 31 III 1955 Sudoimport ZSRR
B10/45 „Vekha” 20 VIII 1954 18 XII 1954 31 III 1955 Sudoimport ZSRR
B10/46 „Mongugay” 25 X 1954 29 I 1955 30 V 1955 Sudoimport ZSRR
B10/47 „Solovetskiy” 25 X 1954 31 I 1955 15 VI 1955 Sudoimport ZSRR
B10/48 „Sidimi” 20 XI 1954 28 II 1955 23 VII 1955 Sudoimport ZSRR
B10/49 „Dzhankoy” 20 XI 1954 10 III 1955 30 VI 1955 Sudoimport ZSRR
B10/50 „Velsk” 25 XI 1954 28 II 1955 12 VII 1955 Sudoimport ZSRR
B10/51 „Vilkovo” 25 XI 1954 29 III 1955 30 VII 1955 Sudoimport ZSRR
B10/52 „Perekop” 3 I 1955 31 III 1955 30 VII 1955 Sudoimport ZSRR
B10/53 „Krasnogvardeysk” 3 I 1955 5 IV 1955 27 VIII 1955 Sudoimport ZSRR
B10/54 „Sovetsk” 9 II 1955 24 V 1955 31 VIII 1955 Sudoimport ZSRR
B10/55 „Kaunas” 19 II 1955 1 VI 1955 30 IX 1955 Sudoimport ZSRR
B10/56 Bałtyk”, przebudowany na okręt hydrograficzny 6 VI 1953 30 X 1953 23 X 1954 Marynarka Wojenna Polska
B10/57 „Dnepropetrovsk” 25 III 1955 14 VII 1955 29 XI 1955 Sudoimport ZSRR
B10/58 „Shilka” 26 III 1955 26 VII 1955 3 XII 1955 Sudoimport ZSRR
B10/59 „Shenkursk” 16 III 1955 21 VI 1955 30 IX 1955 Sudoimport ZSRR
B10/60 „Sheksna” 17 III 1955 30 VI 1955 31 X 1955 Sudoimport ZSRR
B10/61 „Shelon” 23 IV 1955 11 VIII 1955 17 XII 1955 Sudoimport ZSRR
B10/62 „Bzura” 23 IV 1955 26 VIII 1955 28 I 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/63 „Biała” 8 VI 1955 30 VI 1955 31 I 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/64 „Brynica” 8 VI 1955 31 VIII 1955 10 III 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/65 „Barycz” 29 VII 1955 24 X 1955 21 III 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/66 „Biebrza” 28 VII 1955 22 XI 1955 31 III 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/67 „Brda” 25 VIII 1955 27 XI 1955 12 IV 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/68 „Prądnik” 25 VIII 1955 30 XI 1955 20 IV 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/69 „Poprad” 2 XI 1955 21 I 1956 30 IV 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/70 „Przemsza” 2 XI 1955 27 I 1956 23 V 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/71 „Płona” 3 XII 1955 5 III 1956 30 V 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/72 „Wkra” 3 XII 1955 10 III 1956 30 VI 1956 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Dalmor” Polska
B10/73 „Vetluga” 1 II 1956 28 IV 1956 26 VII 1956 Sudoimport ZSRR
B10/74 „Votkinsk” 1 II 1956 9 V 1956 31 VII 1956 Sudoimport ZSRR
B10/75 „Gatchina” 15 III 1956 29 V 1956 30 VIII 1956 Sudoimport ZSRR
B10/76 „Galich” 15 III 1956 6 VI 1956 31 VIII 1956 Sudoimport ZSRR
B10/77 „Genichesk” 15 V 1956 25 VII 1956 28.09.1956 Sudoimport ZSRR
B10/78 „Gridino” 15 V 1956 31 VII 1956 25 X 1956 Sudoimport ZSRR
B10/79 „Gurzuf” 30 V 1956 1 IX 1956 31 X 1956 Sudoimport ZSRR
B10/80 „Grodno” 30 V 1956 3 IX 1956 26 XI 1956 Sudoimport ZSRR
B10/81 „Drogobych” 18 VI 1956 14 IX 1956 28 XII 1956 Sudoimport ZSRR
B10/82 „Dagestan” 18 VI 1956 29 IX 1956 30 XII 1956 Sudoimport ZSRR
B10/83 „Dubossary” 14 VIII 1956 28 X 1956 31 I 1956 Sudoimport ZSRR
B10/84 „Zhiguli” 14 VIII 1956 31 X 1956 28 II 1957 Sudoimport ZSRR
B10/85 „E. Pugachev” 10 IX 1956 3 XII 1956 26 III 1957 Sudoimport ZSRR
B10/86 „Artek” 10 IX 1956 3 XII 1956 30 III 1957 Sudoimport ZSRR
B10/87 „Łeba” 2 XI 1956 16 II 1957 27 VI 1957 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Odra Polska
B10/88 „Łużyca” 2 XI 1956 22 II 1957 29 VI 1957 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Odra Polska
B10/89 „Łyna” 20 XI 1956 4 III 1957 29 VII 1957 Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich „Odra Polska
MTO











Bibliografia:
Informacje Tadeusza Deptały, Karola Hajdugi, Zygmunta Tyski.
Deptała Tadeusz, Typy statków ze Stoczni Gdańskiej, Gdańsk 2017 (maszynopis w zbiorach autorki).
Frąckowiak Miłosz, Statki Stoczni Gdańskiej 1947–2013, Gdańsk 2020 (maszynopisu z zasobów Karola Hajdugi w zbiorach autorki).
Historia budownictwa okrętowego na Wybrzeżu Gdańskim, red. Edmund Cieślak, Gdańsk 1972.
Historia Stoczni Gdańskiej, red. Konrad Koch, Jakub Kufl, Wojciech Polak, Przemysław Ruchlewski, Magdalena Staręga, Andrzej Trzeciak, Gdańsk 2018.
Jarecki Edward, Stocznia Gdańska im. Lenina. Życie społeczno-polityczne w latach 1945–1984, Warszawa 1985.
Reference list. List of ships built in the years 1949–1994, up to 31 August 1994 (zestawienie uzupełnione wykazem jednostek wybudowanych do czasu upadłości Stoczni Gdańskiej).
Wojciechowski Henryk, Stocznia Gdańska. Fakty i liczby, Gdańsk 1968. www.naszbaltyk.com/wszystkie-kategorie/historia-artykuly/2394-65-lat-floty-dalmoru.html.
nordseememorial.tvts.pl/category/brda/.





Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania
Partner Główny



Wydawca Encyklopedii Gdańska i Gedanopedii


Partner technologiczny Gedanopedii