TRNKA FRANCISZEK, wykładowca Wyższej Szkoły Pedagogicznej i Uniwersytetu Gdańskiego
| < Poprzednie | Następne > |
FRANCISZEK JÓZEF TRNKA (14 III 1911 Kraków – 27 X 1985 Gdańsk), historyk, wykładowca Wyższej Szkoły Pedagogicznej (WSP) w Gdańsku i Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Syn Teodora (1865 – 5 XII 1926 Kraków), dyrektora Miejskiej Szkoły Wydziałowej Żeńskiej im. św. Scholastyki (obecnie Szkoła Podstawowa nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej) w Krakowie i Zofii z domu Krupińskiej.
W latach 1921–1929 uczył się w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów pod wezwaniem św. Józefa (gimnazjum) w Chyrowie (obecnie Ukraina). Po maturze w 1929 przez rok pracował jako protokolant w Wojskowym Instytucie Geograficznym. W roku akademickim 1929/1930 studiował przez trzy trymestry prawo na Wydziale Prawa i Administracji na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. W roku akademickim 1930/1931 podjął studia w zakresie historii na Wydziale Filozoficznym UJ. W trakcie studiów, w latach 1933–1934, pełnił funkcję prezesa Koła Naukowego Historyków Studentów UJ. W roku akademickim 1934/1935 przebywał na urlopie dziekańskim. Tytuł magistra filozofii w zakresie historii uzyskał 31 I 1936 na podstawie pracy Decyzje krakowskie księcia Józefa Poniatowskiego w roku 1813. Od września 1935 do czerwca 1936 odbywał praktykę nauczycielską w Państwowym Gimnazjum w Zakopanem (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Oswalda Balcera). Od lipca 1936 do sierpnia 1939 pracował jako nauczyciel w gimnazjum w Aleksandrowie Kujawskim.
Od września 1934 do marca 1935 odbywał szkolenie wojskowe w Szkole Podchorążych Rezerwy w Zambrowie. Od marca 1935 do czerwca 1935 przebywał na Kursie Dywizyjnym Podoficerów Rezerwy w Brodnicy. Od kwietnia 1935 do września 1935 służył w 67. Pułku Piechoty w Toruniu. W tymże pułku w lipcu 1937 odbył ćwiczenia rezerwy. Wiosną 1939 został przeniesiony do 14. Pułku Piechoty we Włocławku. Od września 1934 strzelec z cenzurą, od grudnia 1934 starszy strzelec z cenzurą, od marca 1935 kapral z cenzurą, od czerwca 1935 kapral podchorąży, od sierpnia 1935 plutonowy podchorąży, od 1 I 1938 podporucznik rezerwy.
Zmobilizowany 24 VIII 1939, w kampanii wrześniowej dowodził plutonem 8. Kompanii tegoż pułku (w składzie 4. Dywizji Piechoty Grupy Operacyjnej „Wschód” pod dowództwem generała Mikołaja Bołtucia, w Armii „Pomorze” generała Władysława Bortnowskiego) w bitwie granicznej nad jeziorem Mełno, w walkach pod Sobotą i Urzeczem podczas tzw. „bitwy nad Bzurą”. Od 17 IX 1939 w niewoli niemieckiej. Do 1945 przebywał w obozach jenieckich (oflagach): od października 1939 do lutego 1941 w Oflagu II A Prenzlau (Brandenburgia, Niemcy), od lutego 1941 do stycznia 1944 w Oflagu II E/K Neubrandenburg (Meklemburgia-Pomorze Przednie, Niemcy), od stycznia 1944 do stycznia 1945 w Oflagu II D Gross-Born (obecnie Borne Sulinowo). Od stycznia 1945 do marca 1945 uczestniczył w marszu ewakuacyjnym. Od marca do kwietnia 1945 przebywał w Stalagu (obóz podoficerski) X B w Sandbosel (Dolna Saksonia, Niemcy). 29 IV 1945 został wyzwolony przez armię brytyjską. Od listopada 1945 do lipca 1946 pracował jako nauczyciel w Polskim Liceum w Maczkowie (Haren/Ems w Holandii), od lipca 1946 do października 1946 w Gimnazjum Wojskowym w Ahlhorn (Dolna Saksonia, Niemcy).
13 X 1946 powrócił do Polski, początkowo do Szczecina, następnie do Gdańska. W latach 1947–1952 pracownik Biblioteki Miejskiej, w 1947–1949 nauczyciel historii w Państwowym Liceum Budownictwa Okrętowego (Conradinum). Od 1949 pracował w Studium Przygotowawczym w Gdańsku-Wrzeszczu ( Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli). Od 1952 wykładowca historii w WSP Gdańsk. Od 1 I 1953 do 31 VIII 1953 kierownik Katedry Historii Powszechnej, od 1 IX 1953 na stanowisku adiunkta, od 1 I 1956 zastępcy profesora, od 1 X 1961 starszego wykładowcy w Zakładzie Dydaktyki Historii WSP. W latach 1958–1960 prodziekan ds. studiów dla pracujących na Wydziale Filologiczno-Historycznym WSP. Od 20 II 1967 prowadził zajęcia z historii starożytnej w Katedrze Historii Starożytnej i Średniowiecznej WSP. Jednocześnie w latach 1960–1964 kurator Gdańskiego Okręgu Szkolnego. Od 1970 pracownik UG, w roku akademickim 1970/ 1971 prowadził zajęcia z historii Polski w Instytucie Filologii Polskiej Wydziału Humanistycznego UG. Od 30 IX 1971 na emeryturze.
Członek Związku Oficerów Rezerwy (do 1939). Odznaczony odznaką Tysiąclecia Państwa Polskiego (1962). Żonaty był z Marią z domu Dunikowską (21 VI 1910 – 21 XII 2000). Pochowany wraz z żoną na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku.
Bibliografia:
Centralne Archiwum Historyczne, Trnka Franciszek, sygn. Akt II.56.12995.
Biblioteka Gdańska Polskiej Akademii Nauk (PAN), dokumenty osobiste Franciszka Trnki, sygn. akt Ms akc. 6446 – D – 2015.
Milewski Ireneusz, Franciszek Trnka w: Słownik biograficzny historyków Uniwersytetu Gdańskiego. Gdańsk 2020.
