ZACHODNIOPRUSKIE TOWARZYSTWO HISTORYCZNE (Westpreußischer Geschichtsverein). Inicjatorami założenia byli Leopold von Winter, Ernst August Bertling i Carl Kruse. Obok przewodniczących duży wpływ na jego profil mieli Otto Günther, Paul Simson i Max Bär. Zebranie założycielskie odbyło się w Gdańsku 1 IX 1879. W momencie powstania akces do niej zgłosiło ponad 400 osób, w tym wielu znawców historii Prus Zachodnich jak Theodor Hirsch,
Max Perlbach, Ernst Strehlke (zob. Friedrich Samuel Strehlke),
czy Max Toeppen. Do 29 V 1880 nosiło nazwę Historischer Verein für die Stadt und den Regierungsbezirk Danzig (Towarzystwo Historyczne Miasta i Rejencji Gdańskiej). Największą liczbę członków miało w 1882 – 677, najmniejszą w 1901 – 33. Obok zawodowych historyków, głównie nauczycieli szkół średnich, należeli do niego urzędnicy, rzadziej przedstawiciele innych grup zawodowych. Spośród 448 czynnych członków 350 mieszkało w 1929 w Gdańsku lub Sopocie. Stowarzyszenie obejmowało zasięgiem do 1919 całą prowincję zachodniopruską. Od 1886, obok składek członkowskich, było dofinansowywane przez władze centralne.
Wydawało w latach 1880–1941 „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins” (76 zeszytów), 1901–1943 „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins” (42 zeszyty), od 1900 do 1939 serię „Quellen und Darstellungen zur Geschichte Westpreußens” („Źródła i prezentacje dotyczące historii Prus Zachodnich”; 21 tomów) oraz w latach 1880–1899 serię „Schriften des Westpreußischen Geschichtsvereins” (cztery publikacje).
Prowadziło intensywną działalność odczytową, w latach 1882 i 1904 zorganizowało w Gdańsku zjazdy Hansischer Geschichtsverein (Hanzeatyckie Towarzystwo Historyczne) i Gesamtverein der deutschen Geschichts- und Altertumsvereine (Zrzeszenie Niemieckich Stowarzyszeń Historii i Starożytności). Od lat 30. XX wieku spadała aktywność odczytowo-wydawnicza, istniało do 1945. MA
