ZIELONOŚWIĄTKOWCY
| < Poprzednie | Następne > |
ZIELONOŚWIĄTKOWCY. Pojawili się w Gdańsku po I wojnie światowej, do przybycia w 1928 Gustawa Herberta Schmidta (1891 Annapol, Wołyń – 1958 Heidelberg), misjonarza amerykańskiego Zborów Bożych (Assemblies of God), nie tworzyli zwartej społeczności. Gustav Schmidt zjednoczył środowisko i rozpoczął działalność ewangelizacyjną na terenie Gdańska. Pierwszy chrzest 13 osób odbył się w Zatoce Gdańskiej w sierpniu 1929, 15 VI 1930 ochrzczono kolejne 30 osób. Od 1930 spotkania zboru zwanego Missionsgemeinde Danzig odbywały się przy 3. Damm 1 (ul. Grobla III).
Aktywność zboru była ściśle związana z działalnością (w tym samym miejscu) Szkoły Biblijnej ( Gdański Instytut Biblijny, GIB), pierwszej zielonoświątkowej uczelni teologicznej w Europie Środkowo-Wschodniej. Po wyjeździe Gustawa Schmidta do USA – w celu zebrania funduszy na działalność misyjną – drugim pastorem został Herman Holz, od końca lat 30. do 1945 funkcję pastora sprawował Ernst Jung, który w 1945 przeniósł się z częścią zboru do Hamburga.
W okresie II Wolnego Miasta Gdańska (WMG) zbór utrzymywał stosunki z polskimi zielonoświątkowcami należącymi do Związku Zborów Chrześcijan Wiary Ewangelicznej (następnie: Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej (KChWE)). Aktywność wiernych, a nade wszystko słuchaczy Szkoły Biblijnej, doprowadziły do wzrostu liczebnego zboru, który przed 1939 liczył około 200–250 osób; społeczność była wielonarodowa z przewagą niemieckojęzycznej. Po zmianie lokalizacji przez GIB, zbór gromadził się przy Schüsseldamm (ul. Łagiewniki). II WMG było jednym z głównych ośrodków ruchu zielonoświątkowego w Europie Środkowo-Wschodniej. Oprócz działalności GIB wydawano tu jeden z trzech głównych periodyków konfesyjnych, „Primiritiel” („Dający przykład”, publikowany po rosyjsku, pod redakcją Gustava Schmidta, 1929–1939). Podczas II wojny światowej zielonoświątkowcy zostali zdelegalizowani, część przywódców aresztowana (Gustav Schmidt spędził w więzieniu sześć miesięcy; przed wywiezieniem do obozu koncentracyjnego uratowała go ucieczka do Szwecji).
Po II wojnie światowej gromadzili się w mieszkaniach prywatnych (między innymi na ul. Partyzantów 29/4 i ul. Traugutta 12/4). Dzięki staraniom Pawła Bajeńskiego (Kościół Chrystusowy, KCh) i pierwszego powojennego pastora zboru gdańskiego, absolwenta GIB (1935–1937), Sergiusza Waszkiewicza (KChWE), uzyskano od władz zgodę na wyremontowanie na potrzeby zboru byłej kaplicy menonitów przy ul. Menonitów 2A; prace remontowe rozpoczęto w roku 1948. Wcześniej, w 1947, miał miejsce pierwszy powojenny chrzest.
W 1950, w ramach zakrojonych na szeroką skalę działań Służby Bezpieczeństwa, aresztowano przywódców niektórych Kościołów ewangelickich, w tym Sergiusza Waszkiewicza (zwolniony w 1952) i Pawła Bajeńskiego. W 1953 KChWE i KCh zostały włączone w struktury istniejącego od 1947 Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego (ZKE). Kaplicę erygowano 29 VI 1958 (wpisana do rejestru zabytków 15 X 1973 ze względu na unikatowy wśród gdańskich budowli sakralnych styl klasycystyczny).
W 1956 nieudane próby wyjścia z ZKE przyczyniły się do powstania nierejestrowanych wspólnot zielonoświątkowych, zbierających się na nabożeństwa w domach prywatnych. Społeczności te były poddane inwigilacji przez służby bezpieczeństwa między innymi ze względu na odmowę służby wojskowej wiernych. Sergiusz Waszkiewicz pełnił posługę pastorską do czasu przejścia na emeryturę 7 XI 1981 (zm. 29 VI 1996 Gdańsk). W tym czasie w zborze funkcjonował punkt katechetyczny oraz trzydziestoosobowy chór. Jego ostatnim dyrygentem pod koniec lat 80. XX wieku była Halina Kudzin, autorka popularnej pieśni Golgoto. Następcą S. Waszkiewicza został prezbiter Anatol Matiaszuk (1981–1988; zm. 29 VII 1998 Gdynia), po nim przez pół roku obowiązki pastora pełnił prezbiter Jan Krauze (8 V 1988 – 23 X 1988; zm. 20 I 1996 Gdynia).
Po wyborach nowym pastorem został prezbiter Józef Suski (1988–2005, zm. 30 VIII 2010 Gdańsk), a następnie prezbiter Tomasz Ropiejko (od 2005; wcześniej, w latach 1995–2005, pastor pomocniczy w tym zborze). W 1987 po samorozwiązaniu ZKE, zbór gdański wszedł w skład nowo powstałego Kościoła Zielonoświątkowego (KZ). Reprezentuje on klasyczny nurt teologii i pobożności pentekostalnej (z łac. „zielonoświątkowej”). W 1996 ze zboru wyodrębnił się drugi zbór Gdańska (Nowe Życie) z siedzibą początkowo na Zaspie, przy al. Jana Pawła, następnie we Wrzeszczu przy ul. Szymanowskiego 12 ( kościół św. Pawła), obecnie działający przy ul. Droszyńskiego 28. W 2013 roku Nowe Życie otrzymało od Rady Miasta w użytkowanie na 50 lat zrujnowany dwór na Olszynce z 1802 z obowiązkiem jego odbudowy do 2033 i opłatą przez 20 lat wynoszącą symbolicznie 0,01% wartości gruntu i budynku (198 zł rocznie). Dwa zbory gdańskie liczą 340 ochrzczonych (łącznie wiernych 560).
Oprócz KZ w Gdańsku istnieją również inne Kościoły pielęgnujące pobożność zielonoświątkową. Największym z nich jest zarejestrowany w 2000 zbór KChWE (część zborów po reorganizacji w 1987 nie weszło w skład KZ i pozostało przy dawnej nazwie), organizujący nabożeństwa przy ul. Podwale Grodzkie 2G (Armia Dawida, wcześniej: Kościół bez Ścian; pastor Krzysztof Majdyło). Społeczność liczy około 150 osób. Zbór posiada kilka placówek misyjnych (w Starogardzie Gdańskim, Rumi i Kartuzach).
W Gdańsku istnieją także zielonoświątkowe wspólnoty nierejestrowane. Jedna z nich powstała w 2. połowie lat 60. XX wieku (po opuszczeniu zboru w Gdańsku przez część członków). Wierni spotykają się na nabożeństwach w domach prywatnych (Gdańsk-Oliwa, ul. Subisława, obecna ul. Rzepichy). Społeczność charakteryzuje się rygoryzmem biblijnym i hermetycznością. Praktykuje umywanie nóg przy Wieczerzy Pańskiej. Pierwszym przełożonym zboru był Jan Michniewicz (w tych społecznościach nie używa się tytułu pastor), następnie funkcję przejął Jerzy Michniewicz. Społeczność liczy około 50 osób.
Z ruchem zielonoświątkowców identyfikuje się powstały w 1981 zbór Betezda, zorganizowany przez Henryka Wojciechowskiego (nurt tzw. pięćdziesiątników). W 1983 społeczność została zarejestrowana pod nazwą Chrześcijańska Wspólnota Pięćdziesiątników, która następnie w 1986 weszła w skład Chrześcijańskiej Wspólnoty Zielonoświątkowej (ChWZ). Nabożeństwa odbywały się do 1990 na Zaspie przy ul. Pilotów, w latach 1992–1997 w Brzeźnie przy ul. Południowej, od 2000 przy ul. Korzeniewskiego. Wspólnota liczyła około 40 wiernych. Obecnie część wiernych spotyka się w Godziszewie (około 20 osób), a pozostali, z Henrykiem Wojciechowskim, wystąpili z CHWZ i złożyli akces do KChWE, zabiegając o zarejestrowanie jako II zbór KChWE w Gdańsku-Brzeźnie.
