ZIENIAWA RYSZARD, judoka, trener
| < Poprzednie | Następne > |
RYSZARD ZIENIAWA (ur. 1 II 1933 Równe, Wołyń – 15 V 2020), judoka, trener, twórca gdańskiego judo, 9. dan od Światowej Federacji Judo, 1. dan w aikido. Syn Antoniego (12 V 1902 Orżewo, gubernia wołyńska, obecnie Ukraina – 19 XII 1985 Gdańsk), oficera garnizonu w Równem, od września 1939 na froncie w 24. pułku piechoty, w 1946 w stopniu podporucznika odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, i Marii. Brat Jana (3 IV 1935 – 18 VIII 2009 Gdańsk). Po 1941 przebywał z matką i bratem w Lublinie, od 1945 mieszkał z ojcem w Sopocie, od 1948 mieszkaniec Gdańska. Absolwent Technikum Wychowania Fizycznego w Gdańsku ( Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu), studiował w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Uprawiał lekkoatletykę (Spójnia Gdańsk, przełom lat 40. i 50. XX wieku), narciarstwo biegowe ( Lechia Gdańsk, I połowa lat 50. XX wieku), żeglarstwo (YKP Sopot, 1953–1963), wspinaczkę górską (1954–1994) i rugby w pierwszoligowej Lechii Gdańsk, gdzie grał na pozycji młynarza (1956).
Po służbie wojskowej w Jeleniej Górze, gdzie zetknął się z reemigrantem z Francji Adamem Nizgórskim, prekursorem judo w Polsce, w 1954 założyciel, zawodnik i trener Zryw TWF Gdańsk (Technikum Wychowania Fizycznego), z którego następnie wyodrębniły się sekcje judo Spójni Gdańsk (1956) i Wybrzeża Gdańsk (1958). 15 VI 1957 był uczestnikiem pierwszego spotkania reprezentacji Polski w judo (w Gdyni, z NRD).
Jedenastokrotny mistrz Polski seniorów w rywalizacji indywidualnej (1957–1962, 1960–1963 w kategorii open, 1964 w wadze średniej), wicemistrz w wadze średniej w 1963, czwarty w 1964. Indywidualny mistrz Wybrzeża w 1965 w średniej, szósty na Mistrzostwach Polski wszechwag i wicemistrz Federacji „Gwardia” w średniej. Jako trener i zawodnik GKS Wybrzeże zdobywał tytuł zespołowego mistrza Polski w 1959 (od tego roku rozpoczęto rozgrywki drużynowe), 1960, 1961, 1962, 1963, w 1964 zdobył brązowy medal. W 1959 na mistrzostwach Europy w Wiedniu w kategorii open przegrał z wyższym o 25 cm i cięższym o 42 kg Antonem Geesinkiem z Holandii (jedynym nie-japońskim mistrzem olimpijskim w debiucie judo na Igrzyskach Olimpijskich 1964 w Tokio). W 1963 brał udział w Mistrzostwach Świata w judo w Genewie, przegrał w pierwszej rundzie walk zarówno w turnieju otwartym jak i w turnieju amatorów. W maju 1967 wygrał turniej zapaśniczy w Heerlen (Holandia). Czynna karierę zawodniczą zakończył w 1969.
W latach 1959–1964 trener kadry narodowej, funkcję pełnił społecznie. W 1968 wybrany wiceprezesem do spraw sportowych Gdańskiego Okręgowego Związku Judo. W latach 1969–1991 trener Wybrzeża Gdańsk. Od 1980 do 31 XII 1990 ponownie trener kadry narodowej, już jako szkoleniowiec etatowy. Prowadził kadrę m.in. podczas Igrzysk Olimpijskich w Seulu (1988) i podczas prestiżowego turnieju Jigoro Kano w Japonii (1986, drugie miejsce)
W latach 1991–1993 dyrektor Departamentu Kultury Fizycznej i Sportu w Urzędzie Kultury Fizycznej w Warszawie; na początku lat 90. XX wieku z jego inicjatywy przy Szkole im. Jana de la Salle w Gdańsku powstała hala do sztuk walki; kilka lat później założył tu Uczniowski Klub Sportowy (UKS) Budokan, w którym szkolił młodzież w judo; współpracował z Polskim Związkiem Judo (PZJ) jako konsultant kadry narodowej. W latach 1957–1976 i 1988–1994 był członkiem zarządu PZJ.
Jego podopieczni zdobyli łącznie 42 medale igrzysk olimpijskich (IO), mistrzostw świata i Europy, w tym Waldemar Legień złoty medal na IO w Seulu w 1988. Wśród jego wychowanków – medalistów imprez najwyższej rangi – znaleźli się także gdańszczanie: mistrz Europy Antoni Reiter, multimedalista (dwa medale olimpijskie, sześć mistrzostw świata i Europy) Janusz Pawłowski, Andrzej Sądej, Andrzej Dziemianiuk, Jerzy Kolanowski i Krzysztof Kamiński; na początku ich kariery trenował też późniejszych mistrzów świata – Rafała Kubackiego i Pawła Nastulę, który został również mistrzem olimpijskim. Prowadzeni przez niego zawodnicy Zrywu TWF Gdańsk, Spójni Gdańsk i Wybrzeża Gdańsk zdobyli 171 medali mistrzostw Polski seniorów i juniorów.
W latach 1993–1995 był trenerem walki wręcz i wspinaczki w Dowództwie Wojsk Nadwiślańskich, w 1996–2002 wykładowcą judo w Wyższej Szkole Kultury Fizycznej na Taiwanie, 1996–2002 prowadził wykłady w Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku, w 1999–2000 był wicedyrektorem Departamentu Sportu Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu w Warszawie.
Współautor (z Włodzimierzem Erdmannem) monografii Biomechanika judo (Gdańsk 2011). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1980), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1988), odznaką „Za Zasługi dla Gdańska” (1971), medalem „Za zasługi dla gdańskiego sportu” (2018). W 1973 w plebiscycie „Dziennika Bałtyckiego” uplasował się na drugim miejscu wśród najlepszych trenerów Wybrzeża za rok poprzedni. W 1998 w plebiscycie „Przeglądu Sportowego” uznany „Trenerem Roku”. W 2010 uhonorowany miejscem w Alei Gwiazd Sportu w Cetniewie.
Żonaty był z Teresą (ur. 1937), absolwentką Wydziału Chemii Politechniki Gdańskiej, dr inż. nauk chemicznych, ekspertki w dziedzinie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, ojciec Agnieszki, Marty i Małgorzaty oraz Michała (ur. 17 XII 1980), także judoki. Pochowany 19 VI 2020 na Cmentarzu Komunalnym nr 5, Łostowickim.
