BOHL RUDOLF EDUARD, nauczyciel
| < Poprzednie | Następne > |
RUDOLF EDUARD BOHL (7 XII 1841 Hanswalde Kreis Heiligenbeil (Jachowo, powiat braniewski) – 28 VII 1914 Gdańsk-Orunia), nauczyciel, dyrektor szkoły. Syn właściciela majątku ziemskiego Christopha Bohla i Wilhelminy Louisy z domu Hanke. Nauki pobierał w seminarium nauczycielskim w Waldau Landkreis Königsberg (Nisowje, obwód kaliningradzki). W latach 1866–1869 był nauczycielem we wsi Mały Kack (od 1935 w granicach miasta Gdyni).
1 IV 1869 objął stanowisko kierownika jednej z czterech jednoklasowych szkół ewangelickich w Oruni. Po ich połączeniu i utworzeniu szkoły siedmioletniej został jej dyrektorem (w roku szkolnym 1913/1914 uczęszczało do niej ponad 1100 uczniów uczących się w 21 klasach, grono pedagogiczne liczyło trzynastu nauczycieli i cztery nauczycielki). Należał do Der Lehrerverein zu Danzig (Gdański Związek Nauczycielski; założony 10 III 1834). W 1884 został wybrany na delegata Związku na III Deutscher Lehrertag (Zjazd Niemieckich Nauczycieli) w Görlitz (Zgorzelec). Na zebraniach wygłaszał referaty, m.in. o warunkach niezbędnych do realizacji wymagań stawianych nauczycielom szkół podstawowych przez teraźniejszość (1893), o metodach nauczania rachunków w szkole podstawowej zgodnie ze współczesnymi wymogami (1897). 1 VIII 1873 brał udział w zebraniu założycielskim Westpreußischer Provinzial-Lehrerverein (Zachodniopruski Związek Nauczycielski; Ernst Jasse), skupiającym Związki Nauczycielskie Prowincji Prusy Zachodnie; w zarządzie wybranym na trzyletnią kadencję powierzono mu funkcję sekretarza.
Należał do Nationalliberale Partei (Partia Narodowo-Liberalna). Od 1884 zasiadał w radzie parafialnej St. Georg Kirche ( kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko), był też delegatem do synodu ewangelickiego powiatu Gdańskie Wyżyny. Udzielał się społecznie, m.in. 17 XII 1881 w restauracji Zur Ostbahn współorganizował koncert na rzecz zakupu podarków świątecznych dla dzieci z ubogich rodzin. Przez kilka lat był rachmistrzem w lokalnej, oruńskiej Raiffeisengenossenschaft (Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa Raiffeisena).
Mieszkał przy Schulstraße 2 (ul. Gościnna). Zmarł po powrocie z wypoczynku w Bad Salzbrunn (Szczawno-Zdrój), został pochowany na cmentarzu św. Jerzego Oruni. Był dwukrotnie żonaty. 26 II 1878 poślubił Marię (16 V 1857 Orunia – 1 IX 1887 Orunia), córkę Andreasa Heinricha Weyera (1811 – po 1891), nauczyciela muzyki i organisty kościoła św. Jerzego. Mieli pięcioro dzieci, jednak okres niemowlęcy przeżył tylko syn Erich Eduard (Edward). 10 VIII 1888 zawarł związek małżeński z nauczycielką Anną Margarethą Frühling (26 X 1864 Gdańsk – 7 XII 1945 Berlin), córką Juliusa Wilhelma Frühlinga. Mieli córkę Charlottę Antonię Wilhelminę oraz synów: Johannesa Alberta Friedricha i Hermanna Waltera Eberharda. Brak informacji o losach córki i młodszego syna.
Syn Erich Eduard (Edward) (16 IX 1884 Orunia – 22 VI 1963 Perryville, Maryland, USA) był uczniem Gimnazjum Miejskiego, odbył praktykę zawodową jako farmaceuta w gdańskiej firmie „Wenzel & Mill”. Od 1 X 1909 służył jako roczny ochotnik w 1. Pomorskim Pułku Grenadierów nr 2 w Szczecinie. Wyemigrował do Ameryki (USA), 22 V 1914 w Nowym Jorku poślubił Margaretę z domu Nötzel (24 VI1 887 Gdańsk – 25 III 1948 Baltimore, Maryland, USA), do 15 X 1920 służył w armii amerykańskiej. Z powodu choroby psychicznej do śmierci przebywał w zakładzie psychiatrycznym. Ojciec dwójki dzieci, z żoną pochowany na Cmentarzu Narodowym w Baltimore.
Córka Charlotta Antonia Wilhelmina (30 IX 1897 Orunia – 28 XI 1985 Bad Gandersheim) studia zakończyła doktoratem, była żoną nauczyciela, doktora Alfreda Götze (28 XI 1895 Ilmenau – 15 I 1970 Brema), matką Brigitte (4 III 1924 – 11 XI 1947), Thomasa (ur. 18 X 1929) i Barbary (ur. 10 IV 1932).
Syn Johannes Albert Friedrich (23 VI 1899 Orunia – 27 IV 1945 koło Selchow w dorzeczu Halbe, Brandenburgia) po nauce w Gdańsku od 1 X 1915 do 1 VIII 1917 pracował w nadleśnictwie Pelplin. Następnie w Batalionie Zapasowym Strzelców Gwardii, służbę zakończył 20 V 1919 w Strzelcach Gwardii Wolnego Korpusu w krajach bałtyckich. Kontynuował swoją karierę leśną najpierw w Pelplinie, następnie w Hombressen (Reinhardswald), w nadleśnictwie Wolfgang koło Hanau, we Frankenberg/Eder, Kassel-Kirchditmold i ponownie w Reinhardswald (nadleśnik w biurze leśnym Gahrenberg, dom leśny Hombergsberg). Członek i przywódca okręgu NSDAP kolejno w Frankenbergu/Eder, następnie w Kassel-Land i Kassel-Stadt, w okręgu Hofgeismar. W latach 1939–1941 walczył w piechocie we Francji, w 1941–1944 w Finlandii, od marca 1945 na froncie wschodnim. Zginął w stopniu majora. Jego szczątki wraz z nieśmiertelnikiem odnaleziono w 2007 i pochowano na cmentarzu wojskowym w Halbe. Jego potomkowie mieszkają w Hesji (Niemcy), w Wiesbaden, Frankfurcie nad Menem, Niedernhausen, Kiedrich i Reichenbach (Waldems).
Syn Hermann Walter Eberhard (23 III 1901 Orunia – 29 IV 1988 Nörten-Hardenberg) podczas II wojny światowej służył w marynarce wojennej, w 1945 dostał się do niewoli amerykańskiej. Po zdobyciu licencji kapitana pływał w żegludze cywilnej. 22 XI 1956 ożenił się z Ruth Marią Deppe (1905 – 21 III 1973), córką aptekarza z Oruni Carla Eduarda Deppe, zmarł bezdzietnie w domu swojej siostrzenicy Barbary Götze (ur. 4 X 1932).
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Urząd Stanu Cywilnego Orunia, 1613/15 nr 8, /17 nr 256, /25 nr 130, /26 nr 50, /28 nr 29, /29 nr 18, /31 nr 13, /32 nr 214, /43 nr 62, /45 nr 28, /71 nr 323, /77 nr 225, /83 nr 165, /152 nr 193.
„Danziger Zeitung” 1873 nr 8034, 1879 nr 11797, 1881 nr 13153, 1906 nr 555, 1914 nr 348, 350, 353.
„Danziger Neueste Nachrichten“ nr 174, 1914.
„Danziger Schulalmanach von Westpreußen“ 1914, s. 41.
Westpreußischer Provinzial-Lehrerverein. Jahresbericht 1893/1894 s. 25.
Ernst Jasse, Der Lehrerverein zu Danzig. Bericht über die ersten 75 Jahre seines Lebens und Wirkens, Danzig 1909, s. 74, 104, 111.
Informacje dr. med. Jürgena Bohla, wnuka Rudolfa Edwarda Bohla.
