BRAMY WOKÓŁ KOŚCIOŁA ŚW. PIOTRA I PAWŁA
| < Poprzednie | Następne > |
BRAMY WOKÓŁ KOŚCIOŁA ŚW. PIOTRA I PAWŁA. Plac wokół kościoła, zwany od 1385 „nową ulicą Za Św. Piotrem” (nova platea retro sanctum Petrum), służył początkowo jako cmentarz, choć szybko postępująca zabudowa bardzo wcześnie to utrudniła. W 1717 teren przy samym kościele określano jako „cmentarz” (Kirch Hoff); od Lastadii dochodziła do niego uliczka Pompowa (Pumpen Gasse), której nazwa objęła później także odcinek do Żabiego Kruku. W 1945 dawny cmentarz stał się ul. Św. Piotra, a Pompowa – Św. Pawła, choć po 1946 ta druga nazwa zniknęła. W 2009 przekreślono ponad 600 lat historii, zmieniając ulicę św. Piotra na Zaułek Ormiański. Cały teren miał trzy wejścia, w których od początku mogły być bramy. Do dziś przetrwały dwie: obie od ul. Żabi Kruk, po bokach kościoła, obie oznaczone datami.
Brama północna w zachowanym fragmencie muru przy kościele pochodzi z 1645. Ma dziś dwa przejścia, różniące się wysokością. Widok od tyłu pokazuje w murze między nią a kościołem wnękę – ślad drugiego większego otworu, być może później zaślepionego. Mniejsze przejście zachowanej bramy jest zamurowane. Na dawnych ilustracjach, także z lat po 1945, gdy kościół był w ruinie, były jeszcze otwarte. Na zdjęciach z początku lat 70. XX wieku oba są już zamurowane. Remontując bramę w czasie odbudowy kościoła, udrożniono tylko większe z nich. Otwory bramne mają oprawę ceglaną z misternie zdobioną kamieniarką, w kilku miejscach nieznacznie uzupełnioną betonem. Przejścia są zamknięte u góry łukami koszowymi, klińce noszą ornament roślinny. Lica zworników mają postać masek, być może portretowych. W łuku mniejszego przejścia jest to twarz dziewczęca, większego – dojrzałego mężczyzny z wąsami. Główną ozdobą całego zespołu jest kamienna plakieta herbowa nad bocznym przejściem. Skrzydlate anioły trzymają owalną tarczę ujętą w wydatną ramę. W polu tarczy znajduje się godło w postaci ustawionego pionowo klucza, którego pióro, zwrócone w lewo (dla oglądającego – w prawo) ma trzy wycięcia w kształcie krzyżyków. Klucz i litery P, P po jego bokach symbolizują wezwanie kościoła – świętych Piotra i Pawła. Całość przedstawia jego herb. Symbolikę bramy uzupełniają inskrypcje. Łacińska, pod zamykającym zespół u góry poziomym gzymsem, głosi: ADIVTORIVM NOSTRVM IN NOMINE DOMINI, QVI EST IN COELO ET TERRA („Wspomożenie nasze w Imieniu Pana, który jest w niebie i na ziemi”). Niemiecka inskrypcja, pod herbem, podaje datę fundacji: DER KIRCHEN ZV ERE VERERET 1645 („Kościołowi ku czci podarowane 1645”).
Druga brama, od południa, jest o jedno boczne przejście większa, ale o wiele prostsza. Oprawa przejść jest całkowicie kamienna, w dużej bramce w postaci granitowych elementów o nieobrobionym licu, bramki boczne odtworzono w betonie. Po 1953 wszystkie przejścia zamurowano, w czasie remontu otwarto środkowe i zaopatrzono w ażurową stalową, dwuskrzydłową kratę. Jedyna inskrypcja w kamiennym gzymsie u góry podaje datę: ANNO (roku) 1652. Na sztychu Petera Willera z 1687 brama ma inną postać – dwóch wysokich otworów bramnych, rozdzielonych murem; jeden z nich, przy kościele, był zamykany dwuskrzydłowymi wrotami. Jak się zdaje, dopiero w początkach XIX w. zlikwidowano jeden z nich, a po bokach pozostałego (bliżej kościoła) przebito dwa mniejsze.
O postaci niezachowanej, trzeciej brany, od strony Lastadii, nie mamy żadnych wiadomości.
