DELEGACJA RZĄDU POLSKIEGO W GDAŃSKU (1919–1920)
| < Poprzednie | Następne > |
DELEGACJA RZĄDU POLSKIEGO W GDAŃSKU (1919–1920). Powstała jako efekt starań rządu polskiego zmierzających do stworzenia po zakończeniu I wojny światowej na terenie Gdańska własnej ekspozytury o szerokich kompetencjach w dziedzinie gospodarki i polityki, by w chwili podpisania traktatu pokojowego (wersalskiego) bronić w tym regionie polskiej racji stanu. Delegacja powstała prawie równolegle z podległą jej Generalną Delegacją Ministerstwa Aprowizacji (GDMA) i w podobnym składzie.
28 I 1919 premier Ignacy Paderewski mianował Delegatem Rządu Polskiego i Generalnym Delegatem Ministerstwa Aprowizacji Mieczysława Jałowieckiego, oprócz niego w skład Delegacji wchodzili: Witold Wańkowicz – zastępca Delegata Rządu Polskiego i Generalny Delegat Ministerstwa Aprowizacji w Gdańsku, Michał Borowski – przedstawiciel do spraw wojskowych i morskich, Jan Raue – pierwszy sekretarz Delegacji, Kazimierz Krzyżanowski – członek Delegacji i kierownik Wydziału Technicznego, Witold Jasiński – drugi sekretarz Delegacji. Delegacja składała się z czterech wydziałów: Transportowo-Administracyjnego (w rzeczywistości była to GDMA), Technicznego, Reemigracyjnego, Rybołówstwa. Do jej zadań należała współpraca z Polonią gdańską. Współpracę tę prowadzono w sposób zakonspirowany, ponieważ członkowie Delegacji stanowili trzon GDMA działającej w ramach Amerykańskiej Misji Żywnościowej, a warunkiem postawionym przez władze USA było nieprowadzenie działalności politycznej.
Władze polskie nałożyły na Delegację (oprócz nadzoru nad ekspedycją żywności do kraju, czym zajmowała się GDMA) także obowiązki dyplomatyczno-konsularne, handlowe, reemigracyjne, wojskowe oraz konieczność zakupu nieruchomości. Jednym z priorytetowych zadań było przeciwdziałanie wywożeniu urządzeń portowych z terenu portu gdańskiego, który w przyszłości miał się stać portem polskim. Wykorzystywano do tego celu kontakty wśród Polonii gdańskiej, głównie robotników portowych zrzeszonych w Zjednoczeniu Zawodowym Polskim. Delegacja zbierała materiały o sytuacji w Gdańsku, które następnie wykorzystano na konferencji pokojowej w Paryżu. W okresie dyskusji o podziale mienia państwa niemieckiego między Polskę a Wolne Miasto Gdańsk, w celu zdobycia odpowiedniego rozeznania, Kazimierz Krzyżanowski powołał 19 VII 1919 Komisję Rejestracyjną z działami: Poczt i telegrafów (na czele z urzędnikiem Naddyrekcji Poczty w Gdańsku Bolesławem Paszotą), Kolei Państwowych (na czele z urzędnikiem Dyrekcji, architektem
Czesławem Świałkowskim), Marynarki Rzeszy Niemieckiej (na czele z Erazmem Czarneckim), Wojskowego (na czele z urzędnikiem Warsztatów Artyleryjskich Leszczyńskim), Portu (na czele z Erazmem Czarneckim i urzędnikiem Stoczni Gdańskiej Strzemkowskim), Władz Prowincjonalnych i Państwowych (na czele z Teodorem Grobelskim).
Delegację inwigilowały niemieckie służby wywiadowcze, co sprawiało, iż większość jej działań przybierała charakter konspiracyjny. Przedstawicielstwo polskie było wielokrotnie celem ataków niemieckich, począwszy od antypolskich haseł, a skończywszy na aktach przemocy i okradaniu transportów z pomocą wysyłaną do Polski.
Po wejściu w życie traktatu wersalskiego i wydaniu 10 I 1920 przez polski rząd instrukcji służbowej przedstawicielstwo polskie w Gdańsku nabrało charakteru oficjalnego. Jedynym pełnomocnym przedstawicielem Polski był Komisarz Generalny Rzeczypospolitej Polskiej (RP), a w myśl wspomnianej instrukcji w skład tej reprezentacji wchodziły także przedstawicielstwa wszystkich ministerstw. 8 II 1920 przybył do Gdańska Maciej Biesiadecki, stając na czele Komisariatu Generalnego RP. Od tego czasu wszystkie instytucje reprezentujące rząd polski podporządkowano Komisariatowi Generalnemu, Mieczysław Jałowiecki objął stanowisko zastępcy komisarza i został delegatem Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
