GIEŁGUD IGNACY, generał, patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
IGNACY GIEŁGUD (około 1755 Litwa – 13 VI 1807 Gniew), generał, uczestnik walk o Gdańsk w 1807, patron gdańskiej ulicy (pod błędnym imieniem). Syn Antoniego, litewskiego szlachcica. Poseł z Litwy na Sejm Czteroletni (1788–1792), członek Towarzystwa Przyjaciół Konstytucji 3 Maja, strażnik wielki litewski w latach 1789–1793. W armii w czasie walk z interwencją rosyjską w 1792. Podczas insurekcji kościuszkowskiej od 24 IV 1794 członek wileńskiej Rady Najwyższej Rządowej i rotmistrz kawalerii narodowej. Na wniosek gen. Józefa Wybickiego (1747–1822) francuski marszałek Joachim Murat (1767–1815) powierzył mu 3 XII 1806 tworzenie armii polskiej w departamencie warszawskim, późniejszym Księstwie Warszawskim (od traktatu w Tylży 25 VI 1807). Z częścią oddziałów w początku 1807 wszedł w skład dywizji gen. Jana Henryka Dąbrowskiego (1755–1818) i brał udział – w randze generała – w operacjach wojskowych na Pomorzu.
13 III 1807 na pisemny rozkaz cesarza Napoleona Bonaparte zastąpił rannego w walkach o Tczew gen. Henryka Dąbrowskiego. 20 III 1807 przejął od gen. Antoniego Amilkara Kosińskiego (1769 –1823) dowództwo polskiej dywizji, Legii Północnej, z którą wziął udział w walkach o Gdańsk. Kwatera główna polskiej dywizji znajdowała się w rejonie wsi Ujeścisko. W krwawych bojach na przedpolach Gdańska z oddziałami pruskimi i rosyjskimi poniosła duże straty, on sam został ranny.
Do historii przeszły jego słowa na pogrzebie poległego 5 V 1807 w rejonie Wisłoujścia ppłk. Antoniego Parysa, szefa 3. batalionu 2. pułku polskiej piechoty, utrwalone przez warszawską prasę; 17 maja nad jego grobem na przykościelnym cmentarzu w Ujeścisku powiedział: „Parys, daję Tobie ten wieniec w imieniu wdzięcznej Ojczyzny”. Rano 27 V 1807 na czele wojsk polskich wkroczył do zdobytego Gdańska. 1 czerwca dowodził defiladą przed cesarzem Napoleonem Bonaparte na Długim Targu. Kilka dni potem, wyczerpany walkami i ranami, przekazał dowództwo nad polskimi oddziałami w Gdańsku gen. Michałowi Grabowskiemu (1773–1812), udając się na leczenie i odpoczynek do Warszawy, zmarł w drodze.
Odznaczony w 1792 Orderem Orła Białego i Świętego Stanisława, 4 IV 1807 otrzymał od cesarza Napoleona Bonaparte francuską Legię Honorową. Po 1945 patron jednej z gdańskich ulic ( Aniołki), pod błędnym imieniem Antoniego.
