GRABOWSKI EUGENIUSZ, obrońca Westerplatte w 1939, honorowy obywatel Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
EUGENIUSZ GRABOWSKI (21 XII 1914 Kramarzewo, obecnie gm. Radziłów, woj. podlaskie – 10 V 2001 Wałbrzych), obrońca Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) na Westerplatte w 1939 w stopniu kaprala nadterminowego, honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn Władysława i Heleny z domu Klimaszewskiej. Miał siostrę i ośmiu braci.
Ukończył szkołę powszechną w Kramarzewie. 5 XI 1935 powołany do odbycia obowiązkowej czynnej służby wojskowej w 14. Dywizjonie Artylerii Konnej (DAK) w Białymstoku. 15 V 1936 ukończył jako prymus szkołę podoficerską, awansowany do stopnia bombardiera (odpowiednik starszego strzelca w piechocie), 11 XI 1936 do stopnia kaprala. Po ukończeni czynnej służby wojskowej w październiku 1936 pozostał w wojsku jako podoficer nadterminowy. 10 I 1939 skierowany do zawodowej szkoły podoficerskiej w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu. Po powrocie do jednostki macierzystej służył w I baterii.
Wraz z sześcioma podległymi mu żołnierzami 14 DAK potajemnie skierowany do służby w WST na Westerplatte jako obsługa przemyconej tam armaty polowej 76 mm. W WST zameldował się wraz z podkomendnymi 30 VII 1939. 1 września jako dowódca armaty (działonowy) kierował ogniem do celów położonych po drugiej stronie kanału portowego. Po zniszczeniu armaty około godziny 8.00, wycofał się wraz z obsługą do koszar. Z rozkazu mjr. Henryka Sucharskiego z podległymi artylerzystami zajął stanowisko z rkm-em w oknie koszar. Po bombardowaniu lotniczym 2 września wraz z innymi żołnierzami udzielał pomocy ocalałym żołnierzom z wartowni Nr 5, po powrocie do koszar uczestniczył na rozkaz mjr. Henryka Sucharskiego w paleniu tajnych akt oraz wynoszeniu z koszar i rozrzucaniu po terenie zbędnej amunicji do zniszczonej armaty polowej 76 mm. Rano 3 września wraz z kilkoma żołnierzami i lkm-em skierowany został na stanowisko w pobliżu toru kolejowego w celu uzupełnienia przerwy w sektorach ognia, powstałych po zniszczeniu wartowni Nr 5.
W niewoli (numer jeńca 1512) przebywał w Stalagu IA Stablack (obecnie Stabławki, gmina Górowo Iławeckie, woj. warmińsko-mazurskie). Od stycznia 1940 pracował w Gardauen (Gerdawa), od kwietnia 1940 w majątku ziemskim Kinderhof (obecnie część miasta Żeleznodorożnyj w obwodzie kaliningradzkim, Rosja), a następnie w Grünheim (obecnie Kostromino, obwód kaliningradzki). Po wyzwoleniu w 1945 powrócił do Kramarzewa. Od grudnia 1945 był pracownikiem handlowym w Kowarach.
W 1950 ukończył średnią szkołę handlową w Jeleniej Górze. W Kowarach pracował kolejno jako kierownik sklepu, kierownik restauracji, kierownik stołówki, wiceprezes zarządu Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem”, od 13 VII 1963 prezes zarządu tej spółdzielni, od 1 VII 1974 dyrektor oddziału w Kowarach. Od 1 VII 1976 na emeryturze, w 1990 otrzymał rentę inwalidy wojennego.
Był przewodniczącym Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Kowarach (1958–1963), członkiem Komitetu Budowy Szkół w Jeleniej Górze (1963–1965), członkiem Komitetu Przeciwalkoholowego w Kowarach (1966–1967). Po wojnie ożenił się z Eulalią Ireną, ojciec Ewy i Jacka. W 1971 żona z córką wyemigrowały do Stanów Zjednoczonych i zamieszkały w Chicago. W 1992 dołączył do nich syn. Do śmierci opiekowała się nim synowa, u której mieszkał w Wałbrzychu. Pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Moniuszki w Wałbrzychu.
W 1989 awansowany do stopnia podporucznika rezerwy. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (1989), Odznaką Grunwaldzką, Medalem 30-lecia Polski Ludowej, medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1981), medalem „1000-lecia Gdańska” (1997), odznaką „15-lecia Wyzwolenia Dolnego Śląska” (1960), odznaką „Za Zasługi dla Gdańska” (1984). Wspólnie ze wszystkimi Westerplatczykami od 21 V 1998 honorowy obywatel miasta Gdańska.
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Akta Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polski, sygn. 259/1068, k. 113. Rozkaz Nr 11 Komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej Westerplatte z dnia 31 lipca 1939.
Dziennik działań bojowych pancernika „Schleswig-Holstein” od 25.08. do 7.09.1939 roku, opracowanie i tłumaczenie Janusz Roszko i Jacek Żebrowski, wstęp Janusz Roszko, Kraków 1995.
Dróżdż Krzysztof Henryk, Walczyli na Westerplatte. Badania nad stanem liczbowym załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej we wrześniu 1939 roku, Oświęcim 2017.
Górnikiewicz-Kurowska Stanisława, Westerplatczycy. Losy Obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej, Gdańsk 1999.
Rut Sławomir, Wojciech Samól, Jarosław Tuliszka, Westerplatczycy – lista 1939. Skład załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w Wolnym Mieście Gdańsku 1 września 1939 r., Gdańsk 2023, s. 22, 94.
Westerplatte, zebrał, opracował i wstępem opatrzył Zbigniew Flisowski. Warszawa 1978.
