GRZYB STANISŁAW, działacz opozycji demokratycznej
| < Poprzednie | Następne > |
STANISŁAW GRZYB (ur. 21 I 1951 Kobułty, powiat Biskupiec Reszelski), działacz opozycji demokratycznej. Syn Franciszka i Marianny z domu Kojtek. W czerwcu 1968 ukończył Zasadniczą Szkołę Zawodową w Szczytnie w zawodzie ślusarz. Od 8 VII 1968 pracownik Stoczni Gdańskiej, przez pierwsze cztery lat pracował jako blacharz. W Gdańsku kontynuował naukę w Technikum dla Pracujących Stoczni Gdańskiej, które ukończył w czerwcu 1972 z tytułem technik mechanik wyposażenia okrętowego. W Gdańsku mieszkał na stancjach, m.in. przy ul. Gomółki, ul. Obrońców Wybrzeża, później zamieszkał w Pszczółkach koło Tczewa.
14–16 XII 1970 uczestniczył w wydarzeniach Grudnia ’70. 16 grudnia był uczestnikiem wyjścia części stoczniowców przez Bramę nr 2 Stoczni Gdańskiej. Przeżył salwę oddaną do wychodzących przez żołnierzy (zginęły dwie osoby, raniono kilkunastu stoczniowców), na mieście był wśród tych, którzy rozbroili pluton Milicji Obywatelskiej ze świec dymnych i na krótko weszli do budynku Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jesienią 1972 został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Po powrocie do cywila wrócił do stoczni i od 1 V 1974 pracował jako monter ślusarskiego wyposażenia okrętowego. Należał do Ligi Obrony Kraju i był w Zarządzie Klubu Płetwonurków przy Stoczni Gdańskiej.
25 VI 1976 wziął udział w proteście stoczniowców Stoczni Gdańskiej przeciwko wprowadzonym podwyżkom cen. Podczas wiecu przed budynkiem dyrekcji był wśród kilkudziesięciu stoczniowców zabierających głos, skarżył się na brak mieszkania. 28 czerwca został dyscyplinarnie zwolniony z pracy. Bezskutecznie odwoływał się od tej decyzji do Terenowej Komisji Odwoławczej ds. Pracy przy Prezydencie Miasta Gdańska, która 3 VIII 1976 oddaliła jego wniosek. Kolejny jego wniosek odwoławczy oddalił 14 X 1976 Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni. Wobec niemożności szybkiego znalezienia pracy, w okresie letnim dorabiał pracą na roli. Dzięki pomocy kolegi, który umówił go w Terenowej Komisji Odwoławczej ds. Pracy ze znajomym urzędnikiem, otrzymał skierowanie do pracy w Gdańskim Przedsiębiorstwie Konstrukcji Stalowych i Urządzeń Przemysłowych „Mostostal”. Pracę podjął 23 IX 1976 na stanowisku brygadzisty-montera na wysokości.
W Sierpniu 1980 był w „Mostostalu” jednym z liderów akcji solidarnościowej ze Stocznia Gdańską, został też w swoim zakładzie przewodniczącym Komitetu Strajkowego. Wraz z I sekretarzem Komitetu Zakładowego PZPR i z przewodniczącym Rady Zakładowej brał udział na terenie zakładu „Zremb” przy ówczesnej ulicy Jedności Robotniczej (obecnie Trakt św. Wojciecha) w Gdańsku- Oruni w bezowocnym spotkaniu z przybyłym z Warszawy wicepremierem Tadeuszem Pyką.
Po podpisaniu Porozumień Gdańskich (31 VIII 1980) został w swoim zakładzie pracy przewodniczącym Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”, w grudniu 1980 wybrany wiceprzewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w PKSiUP „Mostostal”. Od września 1980 był też zaangażowany w prace Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970. Jeszcze w trakcie strajku w Stoczni, po prezentacji makiety pomnika, był jednym z tych delegatów „Mostostalu” na Sali BHP, którzy zadeklarowali nieodpłatne wykonanie prac konstrukcyjnych przy jego budowie. W lipcu 1981 delegat na I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Gdańskiego.
Po ogłoszeniu stanu wojennego, od 14 do 17 XII 1981, był z Mirosławem Urbanowiczem współorganizatorem strajku protestacyjnego w swoim zakładzie. Zatrzymany 4 II 1982, dzień później został aresztowany i osadzony w gdańskim Areszcie Śledczym. 12 III 1982 Sąd Wojewódzki w Gdańsku uznał winę oskarżonego, że 14 grudnia ubiegłego roku „nie zaprzestał działalności związkowej”, odstąpił jednak od wymierzenia kary. Po rewizji prokuratora, 7 VII 1982 Izba Karna Sądu Najwyższego w Warszawie uchyliła wyrok i skierowała sprawę do ponownego rozpatrzenia przez Sąd Wojewódzki w Gdańsku. Ten 30 VIII 1982 przekazał postępowanie do rozpatrzenia Sądowi Rejonowemu w Gdańsku, który 16 sierpnia – na podstawie amnestii z 21 lipca – umorzył postępowanie.
Po zorganizowaniu strajku w zakładzie został zwolniony z pracy. Od tego czasu, tj. od połowy 1982, prowadził własną działalność gospodarczą. Odznaczony został Krzyżem Wolności i Solidarności (2014).
Bibliografia:
Relacja Stanisława Grzyba (2010).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, akta Prokuratury i Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku.
Archiwum Stoczni Gdańsk S.A., akta osobowe.
Kazański Arkadiusz, Grzyb Stanisław, https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/16132,Grzyb-Stanislaw.html?search=703890.
„Kontynuowali działalność związkową…”. Sądzeni z powodów politycznych w województwie gdańskim (1981–1983), wstęp i opracowania Arkadiusz Kazański, Gdańsk 2012.
