KRAWCZYŃSKI TADEUSZ, żołnierz, urzędnik
| < Poprzednie | Następne > |
TADEUSZ MARIAN KRAWCZYŃSKI (22 II 1911 Środula, pow. będziński – 20 III 1976 Gdańsk), żołnierz, urzędnik. Syn ślusarza Tadeusza (1884 – 18 VII 1958 Grodziec) i Stefanii z domu Ryniec lub Kosiniak (1888 – 13 VII 1971 Włocławek). Brat Henryki, po mężu Sergel (30 XI 1919 – 12 VIII 2000 Gdynia), Melanii Jadwigi, po mężu Idryan (14 XII 1921 – 6 X 1991 Włocławek), żołnierza zawodowego Zbigniewa Stefana (3 XII 1925 – 15 IV 2014 Kielce) i Bogdana (5 XII 1929 – 3 VI 2022 Gdynia).
W latach 1918–1922 uczył się w szkole powszechnej w Grodźcu koło Będzina (obecnie dzielnica tego miasta), następnie w gimnazjum realnym w Będzinie (1922–1924) i gimnazjum matematyczno-przyrodniczym w Katowicach (1924–1926), po czym wybrał karierę oficera zawodowego. Uczył się w Korpusie Kadetów Nr 2 w Chełmnie (1926–1931), gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości i stopień kaprala podchorążego. Od 7 VI 1931 pozostawał w służbie stałej jako słuchacz na Wydziale Łączności w Szkole Podchorążych Inżynierii w Warszawie (1931–1935) z nominacją 15 X 1935 na podporucznika ze starszeństwem od 15 VIII 1934. Po nauce został przydzielony do 5. Baonu Łączności w Krakowie na stanowisko dowódcy plutonu telegraficznego (13 XI 1935 – 8 XI 1937), skąd – po trzytygodniowym kursie w pułku radiotelegraficznym w Warszawie – został przeniesiony do Kompanii Łączności 21. Dywizji Piechoty Górskiej (DPG) na stanowisko dowódcy plutonu radio z miejscem postoju w Cieszynie.
Walczył w wojnie obronnej Polski we wrześniu 1939. Jak podał w swoich dokumentach, brał udział w boju pod Mogilanami (6 września, choć faktycznie miał on miejsce 4 września), w bitwie nad Dunajcem (8 września) i starciach koło Zielonej koło Krasnego (?) (17–19 września). 21 IX 1939 dostał się do niewoli niemieckiej w okolicach Tomaszowa Lubelskiego (nieopodal Rawy Ruskiej). W informacjach zawartych w materiałach operacyjnych Urzędu Bezpieczeństwa (sporządzonych najpewniej na podstawie jego dokumentów lub relacji osobistych) stwierdzono, że trafił do niewoli w okolicach Huty Zielonej koło Rawy Ruskiej, gdzie faktycznie miała miejsce bitwa z Niemcami, ale 24–25 września. 21. Dywizja Piechoty Górskiej przestała istnieć 16 IX 1939, niewykluczone więc, że do niewoli trafił niezależnie od swojej jednostki macierzystej. Przebywał w obozach jenieckich Oflag VIII A Kreuzburg w Kluczborku (rzekomo od 13 XI 1939, faktycznie obóz działał od 14 XII 1939 – 12 VI 1940) i od 15 VI 1940 Oflag VII A Mürnau. Został uwolniony 29 IV 1945 przez 7. Armię Amerykańską. Pozostał w tym samym obozie do 9 VII 1945.
Podobno dopiero gdy nie doczekał się możliwości powrotu do kraju, zgodził się na wyjazd do Włoch, do 2. Korpusu Polskiego. Tam po kursie dla oficerów wojsk łączności (odbytym 22 sierpnia – 20 października 1945) w ramach 5. Baonu Łączności 5. Kresowej Dywizji Piechoty, od 10 XI 1945 został przydzielony do 7. Dywizji Piechoty na stanowisko oficera opieki, a od 20 IV 1946 adiutanta w 17. Kompanii Łączności. We Włoszech pozostał do 11 VI 1946, kiedy jednostka została przeniesiona do Anglii. Tam 5 IX 1946 zgłosił zamiar powrotu do kraju. Przed wyjazdem dwa tygodnie spędził w obozie przejściowym w Prestwick w Szkocji, a 15 XI 1946 wyjechał do Polski; 19 lub 20 XI 1946 przybył statkiem do Gdańska.
Po powrocie do kraju zamieszkał tymczasowo w domu rodziców w Grodźcu koło Będzina, następnie przeniósł się do Świętochłowic. Od 20 II 1947 pracował w Spółdzielni Spożywców Huty „Florian” w Świętochłowicach jako kierownik działu produkcji i członek zarządu, a następnie – po przejęciu spółdzielni – w Spółdzielni Spożywców w Chorzowie od 5 I 1949 do jesieni 1952 jako kierownik biura społeczno-samorządowego i działu organizacji zatrudnienia i płac.
Być może także za namową siostry Henryki, która jeszcze przed wojną osiadła w Gdyni, przeniósł się do Trójmiasta, gdzie od grudnia 1952 pracował w Polskich Zakładach Zbożowych w Gdańsku jako kierownik handlowy, następnie w Gdańskich Zakładach Chemicznych Przemysłu Terenowego w Gdańsku-Oliwie (18 I 1954 – 31 III 1961) kolejno jako majster i zastępca kierownika Zakładu Chemicznego nr 1 w Gdańsku-Oruni (od 18 I 1954), kierownik Zakładu Chemicznego nr 1 w Gdańsku-Oruni (od 30 I 1954), technik BHP w dyrekcji przedsiębiorstwa (od 1 XII 1954), kierownik Fabryki Wyrobów Gumowych w Łapinie (od 16 I 1956), a od 27 IV 1957 referent zaopatrzenia i kierownik Działu Zaopatrzenia i Zbytu; Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Handlu Odzieżą w Gdańsku (1 IV 1961 – 28 II 1962) jako kierownik Działu Techniki Handlu; Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Hurtu Spożywczego w Gdańsku jako dyrektor Hurtowni w Wejherowie (1 III 1962 – 30 IX 1964); Zarządzie Portu Gdynia (9 XI 1964 – 15 XII 1967 jako ekspedient portowy w Pionie Eksploatacji Rejonu Przeładunkowo-Składowego II.
Na początku grudnia 1967 zaproponowano mu pracę w Wydziale do Spraw Wyznań (WdsW) Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej (PWRN) w Gdańsku, gdzie pracował od 15 XII 1967 do 31 VIII 1973 jako starszy inspektor, odpowiadający za nadzór nad męskimi zgromadzeniami zakonnymi, służbę wojskową alumnów seminariów duchownych i prowadzenie dokumentacji tajnej. 1 IX 1973 przeszedł na wcześniejszą emeryturę.
Od grudnia 1946 był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), z której 28 II 1947 przeszedł do Polskiej Partii Robotniczej (PPR) – od 15 XII 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Pełnił m.in. funkcje sekretarza i członka koła i Komitetu Fabrycznego PPR przy Spółdzielni Spożywców w Świętochłowicach, wykładowcy pierwszego stopnia szkolenia partyjnego na kursach dla ekspedientek w Chorzowie, członka egzekutywy podstawowej organizacji partyjnej (POP) w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Handlu Odzieżą w Gdańsku, członka Komisji Organizacyjnej POP przy PWRN w Gdańsku. Należał też różnych związków zawodowych, m.in. Związku Spółdzielni Spożywców, Związku Zawodowego Marynarzy i Portowców.
Ze względu na jego przeszłość, na polecenie Komitetu Miejskiego PZPR w Chorzowie odsunięto go od prowadzenia szkolenia ideologicznego w Spółdzielni Spożywców. W latach 1949–1952 był inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa jako podejrzany o działalność szpiegowską w związku z jego pobytem zagranicą i służbą w Armii Andersa, zarejestrowano go też jako „wroga obecnej rzeczywistości”. W Gdańsku przynajmniej do początku 1958 również podlegał inwigilacji o nieznanym zakresie jako członek Armii Andersa. Z kolejnych miejsc pracy zwalniał się na własną prośbę (przynajmniej oficjalnie), jedynie z hurtowni w Wejherowie został zwolniony w trybie natychmiastowym w związku z wykryciem poważnego niedoboru przez podległych dwóch magazynierów – mimo ustalenia sprawców i zgłoszenia sprawy do prokuratury.
Nie posiadał odznaczeń. Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy w latach 1947?–1952 z Zofią Stefanią z domu Wieczorek (8 IV 1926 – 20 III 2000), po raz drugi od 1957 z Heleną z domu Kubiak (24 X 1910 – 3 III 1997). Ojciec Ewy (25 XII 1944 – 5 IV 2022), Andrzeja Tadeusza (ur. 11 III 1948), Haliny Barbary (ur. 16 VI 1949), Tadeusza Romana (ur. 10 VI 1950). Pochowany wraz z żoną na Cmentarzu Komunalnym nr 6 (Nowy Zbawiciela) na Chełmie.
Bibliografia:
Archiwum Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, sygn. 5/1050, Akta osobowe Tadeusza Krawczyńskiego.
Archiwum Zarządu Portu Gdyńskiego w Gdyni, sygn. 1118, Akta osobowe Tadeusza Krawczyńskiego.
Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. TAP 1560/74/550, Akta osobowe Tadeusza Krawczyńskiego.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, Urząd Wojewódzki w Gdańsku, sygn. 0215/12, Kwestionariusz osobowy i życiorys Tadeusza Krawczyńskiego, 3 stycznia 1968, k. 2–3.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach, sygn. 230/219, Materiały operacyjne dot. Tadeusza Krawczyńskiego z lat 1948–1952 [1955].
