KREMATORIUM (przy St. Michaelsweg)
| < Poprzednie | Następne > |
KREMATORIUM przy St. Michaelsweg (ul. Traugutta), poprzedzone założeniem w 1898 Stowarzyszenia na rzecz Pochówków Ciałopalnych i dopuszczeniem na terenie Prus kremacji (1911). Korzystając z poparcia burmistrza Heinricha Scholtza, w 1912 projekt opracował miejski inspektor budowlany Richard Dähne, prace w latach 1913–1914 nadzorował miejski radca budowlany Karl Fehlhaber. Otwarte w 1914 (pierwsza ceremonia pogrzebowa 30 X 1914), pod zarządem Towarzystwa Kremacji Die Flamme (Płomień).
Dom pogrzebowy przypominał zamek, z dziedzińcem, wjazdem od północy. Składał się z biur, sali przygotowań, kaplicy i na dolnej kondygnacji pomieszczenia właściwego krematorium. W skład kompleksu wchodziły budynki gospodarcze z kostnicą, budynek mieszkalny i cmentarz krematoryjny. W 1945 niezniszczone, przejęte przez Centralny Zarząd Cmentarzy. Wobec oporu katolików przed kremacją zmarłych, wydzierżawione parafii ewangelicko-augsburskiej. Z braku zainteresowania niewykorzystywane. W 1953 przejęte przez prawosławną parafię św. Mikołaja Cudotwórcy.
W latach 1967–1983 budynki gospodarcze dawnego krematorium użytkowało Okręgowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji jako bazę pogotowia technicznego i brygad konserwatorskich, w 1983 władze miasta przekazały je na użytek parafii, dokonano kapitalnego remontu całego kompleksu obiektów. W 1989/1990 pomieszczenia byłego krematorium parafia wynajęła gdańskiej firmie informatycznej EXE Systemy Wielodostępne i Sieciowe Sp.z o.o. (od 1992 w ramach Spółdzielni Pracy Informatyków „InfoService”). Dokonała ona remontu i adaptacji pomieszczeń dla celów biznesowych: dawne pomieszczenia biurowe i sala przygotowań spełniały rolę zaplecza biurowo-administracyjnego, dolna kondygnacja – po usunięciu i złomowaniu urządzeń do kremacji – pełniła rolę laboratorium badawczo-rozwojowego. Zainstalowano tu jedną z pierwszych w Trójmieście anten satelitarnych do komunikacji internetowej, na zewnątrz budynku wybudowano parking. Po wygaśnięciu umowy budynek zwrócono parafii. Od kwietnia 1995 cerkiew, siedziba Prawosławnej Parafii Wojskowej św. Wielkomęczennika Jerzego Zwycięzcy, kopułę i przedsionek wykonano według projektu Henryka Pracza, dekorację wnętrz (freski) wykonał zespół pod kierunkiem Marka Sieńkowskiego.
| Rok | Ogółem kremacji | Ewangelicy | Katolicy | Żydzi | Bezwyznaniowi | Ogół zmarłych | Procent kremacji do zgonów |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1914 | 16 | ||||||
| 1915 | 74 | ||||||
| 1916 | 89 | ||||||
| 1917 | 119 | ||||||
| 1918 | 140 | ||||||
| 1919 | 178 | ||||||
| 1920 | 165 | 5986 | 2,7 | ||||
| 1921 | 154 | 5520 | 2,8 | ||||
| 1922 | 211 | 6117 | 3,5 | ||||
| 1923 | 272 | 247 | 14 | 7 | 4 | 5565 | 4,9 |
| 1924 | 346 | 310 | 19 | 5 | 12 | 5373 | 6,5 |
| 1925 | 412 | 368 | 25 | 6 | 13 | 4912 | 8,4 |
| 1926 | 530 | 458 | 42 | 5 | 25 | 5022 | 10,5 |
| 1927 | 614 | 543 | 38 | 5 | 28 | 5008 | 12,3 |
| 1928 | 602 | 536 | 46 | 2 | 18 | 4833 | 12,5 |
| 1929 | 706 | 599 | 51 | 4 | 52 | 5135 | 13,7 |
| 1930 | 747 | 614 | 76 | 7 | 50 | 4907 | 15,2 |
| 1931 | 818 | 723 | 48 | 7 | 40 | 4798 | 17 |
| 1932 | 861 | 738 | 71 | 7 | 45 | 4627 | 18,6 |
| 1933 | 835 | 705 | 82 | 10 | 38 | 4671 | 17,9 |
| 1934 | 818 | 686 | 82 | 10 | 40 | 4786 | 17,1 |
| 1935 | 831 | 719 | 72 | 5 | 33 | 5033 | 16,6 |
Bibliografia:
30 Jahre Feuerbestattugsverein Danzig, Danzig 1928.
Danzigs neues Krematorium, „Danziger Zeitung”, nr 505, 29 X 1914.
Omilanowska Małgorzata, Kremacja w kulturze europejskiej doby nowoczesnej a gdańskie krematorium przy dawnej drodze Świętomichalskiej (ulica Traugutta) w Gdańsku, w: Małgorzata Omilanowska, Budowanie nad Bałtykiem. Studia z architektury i sztuki Gdańska, Pomorza i Żmudzi, Gdańsk 2018, s. 88–99.
