SCHWARTZWALD HEINRICH, kupiec, bibliofil, kolekcjoner
| < Poprzednie | Następne > |
HEINRICH SCHWARTZWALD (10 III 1619 – 24 VI 1672), kupiec, bibliofil, kolekcjoner monet. Pochodził z patrycjuszowskiej gdańskiej rodziny, jego pradziad Heinrich (1517 Gdańsk – 19 XII 1561 Gdańsk) otrzymał 20 III 1556 w Brukseli szlachectwo od cesarza Karola V. Był synem Heinricha (1 II 1582 Gdańsk – 13 IX 1630 Gdańsk), w listopadzie 1591 zapisanego do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, ławnika Głównego Miasta (od 1619), w młodości podróżującego po Włoszech, właściciela m.in. kamienicy przy Langgasse (ul. Długa 35, z parcelą sięgająca obecnej ul. Ogarnej) i Krzyżowników, oraz Brygidy (zm. 1652), córki burmistrza Daniela Czirenberga.
W 1640 studiował prawo na uniwersytecie w Groningen (Holandia). 10 XI 1650 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli). Na sejmie polskim w Warszawie 31 VIII 1658, za wierność Rzeczpospolitej w okresie wojen szwedzkich, wraz z braćmi Johannesem (15 IX 1615 Gdańsk – 14 XII 1688, późniejszym ławnikiem 1661, rajcą od 1666 i burgrabią królewskim w Gdańsku w 1686) i Carlem (6 VII 1620 Gdańsk – 20 VIII 1683 Gdańsk) otrzymali indygenat (zatwierdzenie herbu i zrówananie z prawami szlacheckimi).
Od 26 IX 1650 był żonaty z Konstancją (zm. 1657), córką rajcy Klemensa Cölmera. Miał córkę Konstancję (ur. 3 I 1652) i zmarłego w kilka godzin po urodzeniu syna Heinricha.
W rodzinnej kamienicy przy Langgasse (ul. Długa 35) zgromadził bibliotekę, liczącą ponad 3000 tomów rękopisów, inkunabułów i druków, były wśród nich liczne polonika. W 1669 testamentem zapisał bibliotekę gdańskiej gminie ewangelicko-reformowanej przy kościele św. Piotra i Pawła. W 1832 gmina oddała darowiznę gdańskiej Bibliotece Miejskiej wraz z funduszami na uzupełnianie księgozbioru. Książki nabywane z jego legatu były sygnowane specjalnym ekslibrisem donacyjnym. Wśród zebranych przez niego numizmatów było wiele rzymskich monet miedzianych, monety srebrne, monety współczesne, rzadkie medale i medaliony (w rok po jego śmierci odnotowano 30 złotych, 1000 srebrnych i 200 brązowych medali). Kolekcję numizmatyczną, po wymarciu rodziny Schwartzwald, przejął w 1747 Eduard Friedrich Conradi, żonaty z Anne Elizabeth Schwartzwald, córką burmistrza Johanna Karla (z linii jego brata Johannesa). Eksponowane były w szkole św. Piotra i Pawła na wystawie numizmatów, tam też zostały w części skradzione podczas włamania. Pozostałe, w liczbie około 600, zostały w 1845 przekazane gabinetowi monet Gimnazjum Miejskiego.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 441.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 56.
Babnis Maria, Schwarzwald Henryk, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, Gdańsk 1997, s. 183-184.
Jackowska Krystyna, Bibliofil Heinrich Schwartzwald i jego portret, „Libri Gedanenses”, 33, 2021, s. 69-85.
Nowak Zenon, Schwartzwald Henryk, w: Polski Słownik Biograficzny, 36, 1995–1996, s. 64–65.
Reychman Kazimierz, Ex-Librisy gdańskie, Warszawa 1929.
Świderska Anna, Schwartzwald Henryk, w: Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa–Łódź 1972, s. 803.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert, Klausdorf/Schwentine 1986-1992, Bd. 1, 459.
