STOCZNIA GDAŃSKA. MASOWCE SERII B30

Błąd przy generowaniu miniatury Chyba brakuje pliku /home/fundacjagdansk/domains/fundacjagdanska.hostingsdc.pl/public_html/images/7/7d/Masowiec_Jedność_Robotnicza.jpg

Wodowanie B30/2, „Jedność Robotnicza”, 12 XII 1948

Błąd przy generowaniu miniatury Chyba brakuje pliku /home/fundacjagdansk/domains/fundacjagdanska.hostingsdc.pl/public_html/images/7/74/Wodowanie_ss_Pstrowski.jpg

Wodowanie B30/5, „Pstrowski”, 29 VI 1949

MASOWCE SERII B30 o nośności 2540 DWT budowane były w Stoczni Gdańskiej w latach 1948–1954. Były to jednostki przeznaczone do przewozu eksportowanego węgla oraz importowanej rudy żelaza. Od funkcji statku wzięła początek jego potoczna nazwa: rudowęglowiec. Projekt został wykonany w Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych pod kierunkiem mgr inż. Henryka Giełdzika oraz mgr inż. Sławomira Peszkowskiego. W zespole projektowym znaleźli się m.in. późniejsi profesorowie Politechniki Gdańskiej (PG) Jerzy Pacześniak oraz Janusz Staszewski. Przetłumaczono, a następnie wykonano adaptację dokumentacji technicznej otrzymanej ze stoczni Augusta Normande w Le Havre we Francji.

Zespół napędowy dla tego statku opracował zespół prof. Adolfa Polaka, w skład którego weszli współpracownicy z Katedry Elementów Maszyn PG – Jan Brosch, Tadeusz Gerlach, Kazimierz Zygmunt, Henryk Więckiewicz oraz studenci Kazimierz Iwanowski, Ryszard Maciakowski, Henryk Pleta oraz Jan Madejski. Zachowała się przedwojenna dokumentacja maszyny parowej dla statku „Olza”, niemniej napęd główny dla jednostek typu B30 miał większą moc niż projektowana maszyna dla „Olzy”. Silnik dostarczyły Zakłady Urządzeń Technicznych "Zgoda" w Świętochłowicach. Napęd stanowiła maszyna parowa tłokowa Lentz-MI8A (1300 KM przy 125 obrotach na minutę).

W Katedrze Kotłów Parowych PG pod kierunkiem prof. Antoniego Kozłowskiego opracowano projekt okrętowego kotła parowego systemu Howden-Johnson. Kotły opalane były węglem. Wdrożono go do produkcji i były montowane po dwa na jednostkach B30.

Funkcję budowniczego pierwszego statku w serii pełnił Jerzy Doerffer. Jednostka typu B30 to statek jednośrubowy (śruba wykonana z brązu; zapasowa była staliwna i była umieszczona na pokładzie), z pokładem szańcowym, o konstrukcji nitowano-spawanej. Kadłub wzmocniony został przeciwlodowo. Maszynownia znajdowała się w części rufowej. Pomieszczenia dla załogi maszynowej znajdowały się w części rufowej, natomiast załogę pokładową umieszczono w nadbudówce na śródokręciu. Na rufie znajdowały się dwie drewniane łodzie ratunkowe, które mogły przyjąć 45 osób. Statek posiadał cztery ładownie (611,6 m³; 961,4 m³; 1090,1 m³; 1002,6 m³) oraz bunkier węglowy (265 m³). Zastosowano na nim zbiorniki szczytowe. Był wyposażony w dwa bramowe maszty, osiem bomów o udźwigu po trzy tony, osiem parowych wind ładunkowych.

Statki miały długość 87,00 m; szerokość na wręgach – 12,30 m; wysokość pokładu górnego – 5,80 m; zanurzenie do znaku ładunkowego – 5,41 m. Rozwijały prędkość do 11 węzłów. Od B30/7 s/s „Zaporozhye” nastąpiły zmiany konstrukcyjne. Usunięto zbiorniki szczytowe, co zwiększyło nośność do 2620 DWT, a liczbę załogi zwiększyło z 28 do 38. Od B30/16 s/s „Minusinsk” załoga liczyła 45 osób. W trakcie prac nad serią mocno skrócono cykl produkcji. Pierwszy statek budowano przez 19 miesięcy, ostatni przez osiem miesięcy. Wybudowano 29 jednostek tego typu, z czego pięć dla polskiego armatora, Polskiej Żeglugi Morskiej, a 24 dla radzieckiego Sudoimportu. Statki były budowane według przepisów Lloyd’s Register of Shipping pod nadzorem Morskiego Rejestru ZSRR. 20 statków typu B30 zostało zbudowanych na pochylniach A1, A2, A3 i A4. Pozostałe dziewięć zbudowano na pochylniach B2 i B3. Prototypowym statkiem serii B30 był s/s „Sołdek”, zbudowany na pochylni A2. Rudowęglowiec o numerze B30/01 był pierwszym statkiem pełnomorskim statkiem zbudowanym w Polsce po II wojnie światowej. MTO

Masowce typu B30 (2540 DWT) wybudowane w Stoczni Gdańskiej w latach 1949–1954

Numer	Nazwa	Położenie stępki	Wodowanie	Oddany do użytku	Armator	Kraj	Matka chrzestna
B30/01	„Sołdek”	3 IV 1948	6 XI 1948	21 X 1949	Polska Żegluga Morska	Polska	Helena Sołdek
B30/02	„Jedność Robotnicza”	3 IV 1948	12 XII 1948	29 XII 1949	Polska Żegluga Morska	Polska	Marcjanna Fornalska
B30/03	„Brygada Makowskiego”	15 V 1948	27 III 1949	20 IV 1950	Polska Żegluga Morska	Polska
B30/04	„Pervomaysk”	15 VII 1948	24 IV 1949	29 VI 1950	Sudoimport	ZSRR
B30/05	„Pstrowski”	25 VIII 1948	29 VI 1949	14 XII 1950	Polska Żegluga Morska	Polska
B30/06	„Wieczorek”	8 XII 1948	10 IX 1949	31 XII 1953	Polska Żegluga Morska	Polska
B30/07	„Zaporozhye”	9 III 1950	24 X 1950	27 IV 1951	Sudoimport	ZSRR
B30/08	„Krivoy Rog”	25 V 1950	10 II 1951	30 III 1952	Sudoimport	ZSRR
B30/09	„Kramatorsk”	25 V 1950	24 III 1951	27 IV 1952	Sudoimport	ZSRR
B30/10	„Makeyevka	7 IX 1950	29 VII 1951	14 IX 1952	Sudoimport	ZSRR
B30/11	„Gorlovka”	9 IX 1950	8 XII 1951	7 X 1952	Sudoimport	ZSRR
B30/12	„Novoshakhtinsk”	24 II 1951	3 III 1952	9 XII 1952	Sudoimport	ZSRR
B30/13	„Solikamsk”	31 III 1951	12 IV 1952	23 XII 1952	Sudoimport	ZSRR
B30/14	„Kurgan”	30 III 1952	25 IX 1952	24 IV 1953	Sudoimport	ZSRR
B30/15	„Zlatoust”	3 V 1952	29 IX 1952	31 III 1953	Sudoimport	ZSRR
B30/16	„Minusinsk”	11 VIII 1952	20 II 1953	15 VII 1953	Sudoimport	ZSRR
B30/17	„Pavlodar”	15 IX 1952	3 III 1953	30 VI 1953	Sudoimport	ZSRR
B30/18	„Enekievo”	28 IX 1952	1 V 1953	25 IX 1953	Sudoimport	ZSRR
B30/19	„Nikitovka”	30 IX 1952	26 VI 1953	26 IX 1953	Sudoimport	ZSRR
B30/20	„Novocherkassk”	19 III 1953	15 IX 1953	12 XII 1953	Sudoimport	ZSRR
B30/21	„Volnovakha”	9 IV 1953	8 X 1953	15 XII 1953	Sudoimport	ZSRR
B30/22	„Vytegra”	1 VI 1953	7 XII 1953	10 III 1954	Sudoimport	ZSRR
B30/23	„Tovda”	5 VIII 1953	31 XII 1953	25 III 1954	Sudoimport	ZSRR
B30/24	„Kalar”	25 IX 1953	9 III 1954	28 V 1954	Sudoimport	ZSRR
B30/25	„Azovstal”	29 X 1953	31 V 1954	29 VI 1954	Sudoimport	ZSRR
B30/26	„Tkvarcheli”	2 I 1954	30 IV 1954	30 VII 1954	Sudoimport	ZSRR
B30/27	„Zangenzur”	1 II 1954	31 V 1954	31 VIII 1954	Sudoimport	ZSRR
B30/28	„Malaya Zemlya”	25 III 1954	21 VII 1954	20 X 1954	Sudoimport	ZSRR
B30/29	„Persyaslav Khmielnitskiy”	9 IV 1954	31 VIII 1954	21 XII 1954	Sudoimport	ZSRR
MTO

Bibliografia:
Informacje Tadeusza Deptały, Karola Hajdugi, Zygmunta Tyski.
Deptała Tadeusz, Typy statków ze Stoczni Gdańskiej, Gdańsk 2017 (maszynopis w zbiorach autorki).
Frąckowiak Miłosz, Statki Stoczni Gdańskiej 1947–2013, Gdańsk 2020 (maszynopisu z zasobów Karola Hajdugi w zbiorach autorki).
Historia budownictwa okrętowego na Wybrzeżu Gdańskim, red. Edmund Cieślak, Gdańsk 1972.
Historia Stoczni Gdańskiej, red. Konrad Koch, Jakub Kufl, Wojciech Polak, Przemysław Ruchlewski, Magdalena Staręga, Andrzej Trzeciak, Gdańsk 2018.
Jarecki Edward, Stocznia Gdańska im. Lenina. Życie społeczno-polityczne w latach 1945–1984, Warszawa 1985.
Reference list. List of ships built in the years 1949–1994, up to 31 August 1994 (zestawienie uzupełnione wykazem jednostek wybudowanych do czasu upadłości Stoczni Gdańskiej).
Wojciechowski Henryk, Stocznia Gdańska. Fakty i liczby, Gdańsk 1968.