BRAMA ZAMKOWA

< Poprzednie

Następne >

Brama Zamkowa w systemie północno-zachodnich obwarowań Głównego Miasta na tzw. Planie sztokholmskim (rysunku aksonometrycznym wykonanym piórkiem) przypisywanym Antonowi Möllerowi, około 1600: od prawej kościół św. Ducha, Brama Zamkowa nad fosą (obecnie ul. Podwale Staromiejskie), baszty: Katowska, Klasztorna, Dominikańska, Jacek, poniżej kościół św. Mikołaja i klasztor dominikanów, po lewej u dołu Brama Szeroka

Brama Zamkowa (Haustor) przed rozbiórką w 1879, widok od obecnego Podwala Staromiejskiego, fot. Eduard Flottwell

BRAMA ZAMKOWA (Haustor), lądowa, niegdyś przy ul. U Furty (zamykającej od północy ul. Grobla). Należała do najstarszych bram lądowych Głównego Miasta, łącząc miasto z zamkiem krzyżackim. W odnowionym (1378) przywileju wielkiego mistrza Ludolfa Königa dla Głównego Miasta z około 1342 (zaginął) wspomniano o zarezerwowaniu dla komtura gdańskiego miejsca łączącego zamek z miastem na budowę mostu nad fosą, przy którym planowano wzniesienie wieży i bramy. Ze względu na położenie w pobliżu zamku brama miała pozostać w rękach Krzyżaków, a prowadzącą do niej ulicę od wnętrza miasta powinni zamieszkiwać ludzie „zaufani”. Nie jest możliwe ustalenie, czy informacja odnosi się do około 1342 czy 1378.

Podczas buntu mieszczan gdańskich w 1411, aby zabezpieczyć się przed wtargnięciem do miasta Krzyżaków, bramę przejściowo zamurowano. W latach 1487–1489 wybudowano przedbramie, czyli dwie połączone przejazdem bramnym, cylindryczne, niezbyt wysokie ceglane wieże, nakryte stożkowymi dachami. Stały na wyspie otoczonej fosą, nad którą przerzucono wsparte na ceglanym moście oraz połączone z bramą właściwą dwa krótkie mury szyi.

W 1. połowie XVII wieku w związku z budową nowożytnych fortyfikacji straciła znaczenie militarne; budynek bramny adaptowano na cele mieszkaniowe (m.in. mieszkali tu Jacob Meller (zm. 1575) i Hans Passau (zm. 1630), odpowiednio od 1554 i 1613 pełniący urząd zegarmistrzów miejskich). W 2. połowie XVIII wieku rozebrano przedbramie, w 1880, w rok po przypadkowym pożarze, resztki bramy. BŚ